Śledziona stanowi bardzo ważny narząd dla człowieka. Zlokalizowana jest pod lewym łukiem żebrowym i pełni wiele funkcji, w tym chyba najczęściej kojarzona jest z układem odpornościowym. Uczestniczy ona bowiem w wytwarzaniu części białych krwinek biorących udział w mechanizmach odpornościowych organizmu. Ponadto śledziona odpowiada za magazynowanie i usuwanie z organizmu zużytych komórek wchodzących w skład krwi krążącej, czyli zużytych czerwonych krwinek, białych krwinek czy płytek krwi. Mimo, iż jest to narząd ważny, to jednak nie niezbędny. Wiele ludzi żyje bez śledziony i życie to jest jak najbardziej możliwe. Nie różni się wiele od życia innych zdrowych ludzi. Kiedy jednak konieczne jest usunięcie śledziony i jakie są tego powikłania?
Splenektomia, czyli usunięcie śledziony - kiedy jest konieczne?
Usunięcie śledziony jest konieczne przede wszystkim w przebiegu niektórych chorób prowadzących do powiększenia śledziony i nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych. Wśród chorób, w przypadku których dochodzi do konieczności rozważenia usunięcia śledziony wymienia się m.in. małopłytkowość o podłożu autoimmunologicznym, czerwienicę prawdziwą, sferocytoza, niedokrwistość hemolityczną, niektóre zakażenia. Rzadko zachodzi konieczność usunięcia śledziony na podłożu patologii wywodzących się wyłącznie z tego narządu.
Należy jednak pamiętać, że śledziona z łatwością ulega uszkodzeniu w przypadku poważnych urazów jamy brzusznej. Wypadki komunikacyjne, wiele sportów (szczególnie tych ekstremalnych), może wiązać się z ryzykiem pęknięcia śledziony, co prowadzi do konieczności przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego i usunięcia śledziony, gdyż może być ona źródłem niebezpiecznego, masywnego krwawienia.
Usunięcie śledziony - zabieg i rekonwalescencja
W przypadku masywnego urazu śledziony nie ma mowy o przygotowaniu, a operacja jest wykonywana w trybie pilnym. W pozostałych przypadkach możliwe jest odpowiednie przygotowanie pacjenta, które przede wszystkim wymaga wyrównania wszelkich zaburzeń hematologicznych. Pacjent przed planowanym zabiegiem powinien również zadbać o odpowiednie szczepienia przeciw pneumokokom, grypie czy Haemophilus influenzae typu b.
Sam zabieg można wykonać poprzez normalną laparotomię i otwarcie powłok brzusznych, jednak częściej wykorzystuje się laparoskopię, czyli metodę polegającą na wykonaniu około 3-4 nacięć w powłokach brzucha, przez które wsuwa się odpowiednie narzędzia posiadające kamerę, jak również niewielkie narzędzia chirurgiczne. Początkowo po wprowadzeniu tych narzędzi, do brzucha wtłaczany jest gaz, który powoduje zapewnienie chirurgowi optymalnego miejsca do przeprowadzenia zabiegu. Dzięki kamerze lekarze widzą na monitorze wszystko co dzieje się wewnątrz pacjenta.
Zabieg metodą laparoskopową jest zdecydowanie korzystniejszy dla pacjenta, niesie mniej powikłań i związany jest ze zdecydowanie krótszą rekonwalescencją, a także krótszą hospitalizacją. Należy zdawać sobie sprawę, że o metodzie zabiegu decyduje lekarz i nie zawsze metoda laparoskopowa jest możliwa.
Rekonwalescencja po zabiegu obejmuje przede wszystkim unikanie ciężkiego wysiłku fizycznego w ciągu kilku tygodni po zabiegu. Chory nie może podnosić ciężkich przedmiotów i powinien odpoczywać do ustania dolegliwości po zabiegu.
Jak zbudowany jest układ odpornościowy? Dowiesz się tego z filmu:
Powikłania i skutki usunięcia śledziony
Po operacji pacjent może odczuwać ból, który jest nieodłącznym elementem wszelkiego rodzaju zabiegów chirurgicznych. Powikłania i skutki usunięcia śledziony są zróżnicowane indywidualnie. Nieraz zupełnie nie występują. Należą do nich krwawienie, uszkodzenia sąsiadujących narządów jamy brzusznej jak jelita czy żołądka, powikłania zakrzepowo-zatorowe, odma opłucnowa.
Życie bez śledziony - czy można żyć bez śledziony?
Mimo, iż jest to bardzo ważny narząd, to nie niezbędny. Życie bez śledziony jest jak najbardziej możliwe i właściwie nie różni się wiele od życia osób ze śledzioną. Wiadomo, iż usunięcie śledziony to zawsze ostateczność. W przeciwieństwie do usunięcia np. ósemki czy wyrostka robaczkowego, które nie są człowiekowi szczególnie potrzebne, usunięcie śledziony wiąże się z powstaniem pewnych powikłań, a mianowicie przede wszystkim upośledza funkcjonowanie układu odpornościowego. Organizm po usunięciu śledziony może przez pewien czas być mniej odporny na niektóre zakażenia drobnoustrojami chorobotwórczymi. Dlatego też osoby po usunięciu śledziony powinny pamiętać o wykonywaniu szczepień ochronnych, by dodatkowo ochronić się przed niektórymi chorobotwórczymi drobnoustrojami.
Życie bez śledziony może również wiązać się z koniecznością przyjmowania leków modulujących krzepnięcie krwi jak np. aspiryny, co akurat nie jest szczególnym problemem, ponieważ wiele osób przyjmuje leki, których celem jest prewencja powikłań sercowo-naczyniowych. Kwas acetylosalicylowy przeciwdziała agregacji płytek krwi, co u osób po usunięciu śledziony jest ważne, gdyż może u nich występować zwiększony poziom płytek krwi.
Bibliografia:
1. Bochenek A., Reicher M. Anatomia człowieka, PZWL, Warszawa 1974, tom III, s. 16-22.
