Posocznica, sepsa, endotoksemia (łac. sepsis – gnicie) jest infekcją o ciężkim przebiegu. We krwi stwierdza się zazwyczaj bakterie (bakteriemia), choć do rozpoznania posocznicy obecność drobnoustrojów we krwi nie jest konieczna.
Posocznicę często diagnozuje się u noworodków oraz u starszych dzieci. Zachorować mogą również osoby z osłabionym układem odpornościowym. Może wystąpić w każdym wieku.
Posocznica – objawy
W początkowej fazie sepsy występują objawy ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (przynajmniej 2 z poniżej wymienionych):
- czynność serca powyżej 90 uderzeń na minutę
- temperatura ciała niższa niż 36°C bądź wyższa niż 38°C
- częstość oddechów spontanicznych powyżej 20 na minutę
- liczba leukocytów we krwi poniżej 4000 komórek w mm³ bądź powyżej 12000 komórek w mm³ (lub obecność ponad 10% niedojrzałych granulocytów obojętnochłonnych).
Do tego mogą wystąpić objawy zakażenia (np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych).
U starszych dzieci i dorosłych są to:
- gorączka
- ból głowy
- bóle stawów
- drgawki
- sztywność karku
- wymioty
-
światłowstręt
- senność
- drgawki
U niemowląt:
- gorączka
- wymioty
- brak apetytu
- biegunka
- pulsujące ciemiączko
- senność
- rozpaczliwy płacz (kwilenie)
- rozdrażnienie
- odgięcie głowy do tyłu
- wybroczyny na skórze.
Skąd się bierze sepsa? Dowiesz się tego z naszego filmu
Postępowanie w posocznicy
Osobę, u której rozpoznaje się objawy posocznicy, należy niezwłocznie zawieźć do szpitala. Leczenie trzeba podjąć natychmiast. Brak pomocy medycznej może doprowadzić do wstrząsu septycznego, który w ok. 60% przypadków okazuje się śmiertelny.
Posocznica u dzieci
Wśród czynników sprzyjających rozwojowi posocznicy można wymienić: niską masę urodzeniową, wcześniactwo, szczególnie niebezpieczne zapalenie płuc i zapalenie opon mózgowych oraz hospitalizację.
Posocznicę u noworodka najczęściej wywołują pałeczka okrężnicy oraz paciorkowce grupy B, natomiast posocznica o późnym początku spowodowana jest patogenami, z którymi niemowlę ma kontakt dopiero po urodzeniu (gronkowce koagulazoujemne, pałeczka ropy błękitnej – Pseudomonas aeruginosa, pałeczki z rodzaju enterobacter).
Posocznica – odmiany
Typ posocznicy zależy od bakterii, która ją wywołała.
Rodzaje posocznicy:
- posocznica meningokokowa – wywołana przez bakterie rodzaju neisseria. Meningokoki to zbiorcza nazwa gram-ujemnych bakterii powodujących zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Posocznica meningokokowa uważana jest za najcięższy rodzaj posocznicy ze śmiertelnością rzędu 50%
- posocznica moczowa (urosepsa) – wywołana przez czynniki powodujące infekcje układu moczowo-płciowego
- posocznica gronkowcowa – wywołana przez gronkowce, gram-dodatnie bakterie z rodzaju staphylococcaceae
- posocznica paciorkowcowa – wywołana przez paciorkowce, gram-dodatnie bakterie z rodzaju streptococcaceae
- posocznica pneumokokowa – wywołana przez pneumokoki, gram-dodatnie bakterie należące do paciorkowców alfa-hemolizujących. Inna nazwa pneumokoka to dwoinka zapalenia płuc
- posocznica drożdżakowa – wywołana przez bakterie z rodzaju candida (najczęściej Candida albicans)
- posocznica wywołana bakteriami Escherichia coli.
Czy posocznica jest zaraźliwa?
Sepsą nie można się zarazić. Uwaga! Zarazić można się bakterią bądź wirusem wywołującym posocznicę.
Posocznica – leczenie
Leczenie sepsy jest skomplikowane. Stosuje się dwa rodzaje leczenia: przyczynowe oraz objawowe.
Leczenie przyczynowe: przeciwdrobnoustrojowe, usunięcie ogniska zakażenia.
Leczenie objawowe:
- postępowanie przeciwwstrząsowe
- terapia zaburzeń układu krążenia
- leczenie niewydolności oddechowej oraz niewydolności nerek
- kontrola parametrów związanych z gospodarką węglowodanową.
Postępowanie uzupełniające:
- przetaczanie preparatów krwi
- właściwe żywienie
- zapobieganie żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej
- leczenie zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.
Wstrząs septyczny
Wstrząs septyczny powodują toksyny wyprodukowane przez bakterie błyskawicznie rozmnażające się w krwioobiegu. We wstrząsie septycznym puls staje się słaby, ale szybki. Spada ciśnienie, skóra jest blada, wilgotna i zimna. Zaopatrzenie narządów w krew ulega upośledzeniu – prowadzi to do uszkodzenia organów wewnętrznych. We wstrząsie septycznym podaje się duże dawki antybiotyków; konieczne jest szybkie przetaczanie płynów oraz dożylne podawanie dopaminy w celu podniesienia ciśnienia krwi.
Posocznica – profilaktyka
Żeby zminimalizować ryzyko posocznicy, należy:
- przestrzegać zasad higieny
- dbać o odporność organizmu
- stosować szczepienia ochronne
- unikać kontaktu z osobami chorymi w stanach obniżonej odporności
- dokładnie dezynfekować rany
- doprowadzić do wyleczenia wszelkie stany zapalne.
Bibliografia:
1. Posocznica gronkowcowa jako stan bezpośredniego zagrożenia życia u dzieci – opis przypadku
2. Andrzej Kübler, Roman Jaeschke, Miłosz Jankowsk, Sepsa i wstrząs septyczny, [w:] Interna Szczeklika – Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
