Nebulizacja to terapia aerozolowa będąca nowoczesną i skuteczną metodą leczenia schorzeń dróg oddechowych. Może służyć do podawania leków w astmie, mukowiscydozie, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc i rozedmie płuc oraz być stosowana w profilaktyce przeziębień, gdzie doskonale sprawdzają się inhalacje z soli fizjologicznej.
Co to jest nebulizacja?
Nebulizacja to jedna z metod rozpraszania roztworów lub zawiesin w leczeniu inhalacyjnym chorób dróg oddechowych oraz leków o działaniu pozapłucnym z wykorzystaniem nebulizatora. Podawanie leków w formie wziewnej ma znaczną przewagę nad leczeniem pozajelitowym i doustnym.
Nebulizacje mają wiele zalet. Wśród korzyści płynących ze stosowania tej metody wymienia się: przyspieszenie działania leku, osiągnięcie dużego stężenia leku w drogach oddechowych, zmniejszenie dawki podawanego środka i ograniczenie możliwych niekorzystnych skutków ubocznych terapii dzięki minimalnemu stężeniu leku we krwi. Pozwala na bezbolesne, nieinwazyjne i wygodne podawanie środka leczniczego.
Czym jest nebulizator?
Aparat do nebulizacji, czyli nebulizator, to urządzenie generujące aerozol w wyniku mechanicznego rozproszenia (atomizacji) leku znajdującego się w fazie ciekłej (roztwór, zawiesina). Podczas zabiegu chory wdycha powstałą mgiełkę, w wyniku czego zawarte w niej cząsteczki lekarstwa są transportowane w głąb układu oddechowego. W tym celu używa się odpowiedniej maseczki lub ustnika.
Ze względu na 3 różne sposoby generacji aerozolu w procesie nebulizacji wyróżnia się 3 podstawowe grupy urządzeń:
- nebulizatory pneumatyczne – wytwarzają aerozol, wykorzystując powietrze lub tlen sprężone w sprężarce,
- nebulizatory ultradźwiękowe – wytwarzają aerozol dzięki fali akustycznej generowanej przez głowicę ultradźwiękową,
- nebulizatory siateczkowe – tworzą aerozol na skutek wymuszonego drganiami o niskiej częstotliwości przychodzenia (wyciskania) roztworu leku przez kalibrowane otwory siatki.
Inhalacja a nebulizacja
Inhalator, służący do inhalacji, jest narzędziem wytwarzającym areozol. Nebulizacja to jedna z form inhalacji, w której korzysta się z tzw. nebulizatora, czyli urządzenia enerującego areozol przez mechaniczne rozproszenie leku. Można by więc powiedzieć, że każda nebulizacja jest inhalacją, jednak nie każda inhalacja to nebulizacja.
Przeciwwskazania do stosowania nebulizacji
Nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania nebulizacji. Jest to doskonała metoda mogąca być stosowana w każdej grupie wiekowej. Można ją wykorzystać w każdej chorobie, kiedy pojawia się duszność. Różnica jedynie pomiędzy poszczególnymi jednostkami chorobowymi będzie dotyczyła podawanego w nebulizacji leku.
Nebulizacja może służyć do podawania leków w przebiegu takich schorzeń jak: astma, mukowiscydoza, POCHP, rozedma płuc, rozstrzenie oskrzeli, zapalenie oskrzeli, zespół nieruchomych rzęsek, zakażenia układu oddechowego, przewlekłe zapalenie krtani i wielu innych chorób.
Przykładowe leki do nebulizacji
Środki stosowane w inhalatorach do nebulizacji to zwłaszcza sterydy, antybiotyki, leki przeciwzapalne, rozkurczające oskrzela, mukolityczne i wykrztuśne. Leki do nebulizacji to m.in. ambroksol, budezonid, bromek ipratropium, dornaza alfa, kolistyna, fenoterol+bromek ipratropium, propionian flutikazonu, salbutamol i tobramycyna.
Nebulizacja solą fizjologiczną
Nebulizacje z soli fizjologicznej są jednymi z częściej przeprowadzanych. Sól fizjologiczna, nazywana płynem fizjologicznym, to wodny roztwór chlorku sodu. Zapewnia nawilżenie dróg oddechowych, ułatwia ich oczyszczanie i usuwa zalegającą wydzielinę. Nebulizacja powinna trwać około kilka minut (zazwyczaj zaleca się 5-10 min) i odbywać się 2–3 razy dziennie. Chyba, że podaje się w nebulizacji jakiś inny lek, wtedy nebulizacja może trwać dłużej, do czasu wykorzystania leku. Sól fizjologiczną podaje się bezpośrednio do nebulizatora. Można dodać do niej lek, jednak nie rozcieńcza się soli. Doskonale sprawdza się nebulizacja na katar, która pomaga niwelować symptomy choroby, a przede wszystkim udrażnia nos. Jest też dobra na kaszel, nieżyt nosa, zapalenia gardła i przeziębienie. Powinny ją przeprowadzać osoby przebywające długo w pomieszczeniach z suchym powietrzem, klimatyzowanych i mocno ogrzewanych, co przesusza śluzówki.
Nebulizacja u dzieci
Nebulizacja stosowana jest także u dzieci. Może być bezpiecznie przeprowadzana u niemowląt. Nie wymaga od chorego koordynacji czynności oddechowych i wkładu wysiłkowego w fazie wdechowej, dlatego jest szeroko stosowana w pediatrii. U dzieci do 1 roku życia nie zaleca się stosowania aparatów ultradźwiękowych, a powinno się używać aparatów pneumatycznych. Z reguły zakłada im się maseczki, które muszą przylegać do nosa i twarzy, aby straty leku były jak najmniejsze.
Przyjmowanie leków w czasie nebulizacji następuje podczas wdechu. W czasie gdy dziecko jest niespokojne lub płacze, gwałtownie spada poziom przepływów i zmniejsza się ilość zdeponowanego leku w płucach. Stopniowo z wiekiem cykl oddechowy staje się bardziej regularny, a przepływy są bardziej optymalne.
Bibliografia:
1. Droszcz W., Aerozoloterapia w astmie, „Przewodnik Lekarza”, 2001, 4, s. 32-37.
2. Karolewicz B., Pluta J., Haznar D., Nebulizacja jako metoda podawania leków, „Farmacja Polska”, 2009, 65(4), s. 291-304.
3. Emeryk A., Pirożyński M., Najważniejsze problemy nebulizacji u dzieci, „Alergia Astma Immunologia”, 2013, 18(3), s. 140-144.
4. Małecka B., Barczykowska E., Lewicka M., Aerozoloterapia w praktyce zawodowej pielęgniarki pediatrycznej, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016, 6(8), s. 67-84.
