Interferony to cytokiny, które determinują w dużym stopniu aktywność przeciwwirusową, immunomodulacyjną i proliferacyjną organizmu. Specjaliści wyróżnili trzy główne rodzaje interferonów, mianowicie alfa (α), beta (β), gamma (γ). Właściwości tych białek wykorzystane zostały przez przemysł farmaceutyczny w produkcji leków przeciwnowotworowych, które są zdolne do hamowania namnażania się komórek nowotworowych.
Co to jest interferon?
Interferony to niskocząsteczkowe glikoproteiny, które zaliczane są do grupy cytokin, czyli białek wpływających na wzrost, proliferację (zdolność do rozmnażania) i pobudzenie komórek uczestniczących w odpowiedzi odpornościowej. Wytwarzane są przez komórki eukariotyczne jako odpowiedź na działanie czynników biologicznych, a zwłaszcza wirusów. Interferon odkryty został w 1957 roku przez Jeana Lindemanna i Alicka Isaacsa.
Interferon – zasadnicze działanie
Interferon charakteryzuje się przeciwwirusową, przeciwnowotworową i immunoregulacyjną aktywnością. Determinuje uruchomienie mechanizmów obronnych systemu immunologicznego, aktywując jego komórki tj. makrofagi zaliczane do komórek żernych oraz NK określane jako naturalni zabójcy (z ang. natural killer). Zwiększa tempo rozpoznania infekcji. Hamuje namnażanie wirusów, ograniczając syntezę ich białek i podnosi odporność zdrowych komórek na zainfekowanie wirusem. W wyniku ochronnego działania interferonów zatrzymaniu ulega wiązanie się wirusów z komórkami i wnikanie cząstek wirusa do ich wnętrza.
Jakie są rodzaje interferonu?
Obecnie obowiązuje podział interferonów na dwie grupy:
- interferony typu I, do których zaliczane są m.in. interferon alfa i interferon beta. Wyróżniają się wyjątkowymi właściwościami fizykochemicznymi, jak zdolność do zachowania stabilności struktury w temperaturze 65°C i w pH równym 2;
- interferony typu II, do których zaliczany jest interferon gamma, który pierwotnie nazywany był czynnikiem aktywacji makrofagów (MAF).
Niektórzy badacze wskazują na istnienie także trzeciej. W obrębie interferonów typu III wymieniono IFN-λ1, IFN-λ2 i IFN-λ. Określa się je jako IFN-lambda.
Interferon alfa, beta i gamma jako lek
Interferon ze względu na pozytywne działanie na ludzki organizm wykorzystany został w przemyśle farmaceutycznym. Największe zastosowanie ma interferon alfa, z którego korzysta się podczas leczenia niektórych chorób nowotworowych, w tym np. szpiczaka plazmocytowego, szpiczaka mnogiego, chłoniaka skórnego z limfocytów T, czerniaka złośliwego, mięsaka Kaposiego w przebiegu AIDS, zaawansowanego stadium raka nerki. Pierwszym ustalonym wskazaniem onkologicznym do stosowania IFN-α była białaczka włochatokomórkowa. Spowalnia lub zatrzymuje proces dzielenia komórek nowotworowych. Oprócz działania przeciwnowotworowego interferon alfa to też lek antywirusowy, którego używa się w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu B i C (WZW B i WZW C).
Interferon beta stanowi element terapii ustępująco-nawracającej oraz wtórnie postępującej postaci stwardnienia rozsianego. To choroba układu nerwowego o przewlekłym charakterze, która polega na nieprawidłowym przekazywaniu impulsów nerwowych. Dodatkowo używa się go u osób z ogniskami demielinizacji z czynnym procesem zapalnym.
Z kolei interferon gamma wykorzystuje się w leczeniu wybranych pierwotnych niedoborów odporności, jak przewlekła choroba ziarniniakowa. Wykazuje także aktywność terapeutyczną w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów i atopowego zapalenia skóry.
Jak bezpiecznie przyjmować leki? Dowiesz się tego z filmu:
Interferon a ciąża
W opracowanej przez Agencję Żywności i Leków (z ang. Food and Drug Administration, FDA) klasyfikacji leków stosowanych w ciąży interferon znajduje się w grupie C. Oznacza to, że przeprowadzone na zwierzętach badania wykazały zabójcze lub teratogenne działanie dla płodu. Lek można stosować w ciąży wyłącznie, gdy korzyści dla matki przeważają nad ryzykiem dla płodu. Dodatkowo nie powinien być stosowany w okresie karmienia piersią.
Postać interferonu jako leku
Interferon ma postać białego proszku. Przygotowuje się roztwór do wstrzykiwań. Dostępny jest w ampułkach zawierających gotowy roztwór, specjalnych wstrzykiwaczach czy strzykawkach.
Interferon jako lek – działania niepożądane
W naturalnej postaci w organizmie interferon występuje w niewielkich ilościach. Po podaniu w formie leku jego ilość znacznie wzrasta, co może wywołać działania niepożądane. Wśród najczęściej występujących skutków ubocznych wymienia się: objawy grypopodobne, jak podwyższona temperatura ciała, bóle mięśni i stawów, dreszcze oraz uczucie zmęczenia i apatii. Rzadziej stwierdza się: nudności, utratę apetytu, wymioty, podrażnienie skóry w miejscu wkłucia, zawroty głowy, wahania emocjonalne, zmiany nastroju, stany lękowe, trudności z zasypianiem, mrowienie w dłoniach i stopach, wypadanie włosów. Może dojść do zaburzenia rytmu pracy serca, wahań poziomu ciśnienia tętniczego krwi, niedokrwistości, zwiększonej podatności na siniaczenia.
Bibliografia:
1. Mahajan B. B., Kaur S., Interferons, Indian Journal of Dermatology, Venereology, and Leprology 2015 (81) iss. 1, s. 51–55.
