Akebia to wieloletnie pnącze, które tworzy długie i mocne pędy. Stanowi doskonałą dekorację w ogrodzie czy na tarasie. Upiększa altany, ogrodzenia, trejaże, pergole, mury, a nawet pnie drzew. Nazywana jest czekoladowym pnączem ze względu na ciemną barwę kwiatów. Z suszonych liści, pnączy czy owoców sporządza się orzeźwiające i wspomagające trawienie napary.
Co to jest akebia?
Akebia jest rodzajem okrytonasiennych roślin, które należą do rodziny krępieniowatych. Zwyczajowo określana jest jako czekoladowe pnącze lub czekoladowe wino. W naturze występuje na obrzeżach lasów, na górzystych stokach, w zaroślach, okolicach strumieni i innych wilgotnych terenach. Najbardziej znanym jej przedstawicielem jest akebia pięciolistkowa (z łac. Akebia quinata (Houtt.) Decne.), która rodzimie porasta tereny Chin, Korei i Japonii. Gatunek ten nie ma zbyt wielu odmian, a najczęściej uprawiany jest w czystej postaci. Warto jednak wymienić te najbardziej znane, jak:
- akebia Alba z kremowobiałymi kwiatami,
- akebia Silver Bells z kwiatami męskimi o białym kolorze i fioletowo-purpurowymi pręcikami, kwiatami żeńskimi o różowym kolorze z ciemnopurpurowymi słupkami,
- akebia Variegata z białonakrapianymi liśćmi i różowawymi kwiatami,
- akebia White Chocolate z białymi kwiatami.
Jak wygląda akebia pięciolistkowa w formie czystego gatunku?
Roślina dorasta nawet do 10 m w naturalnych warunkach. Jej pnącze jest częściowo zdrewniałe i szarobrązowe. Silnie owija się wokół podpór. Ma dość sztywne i ciemnozielone liście oraz jasnopurpurowe lub purpurowo-zielone, słabo pachnące kwiaty, które ją zdobią od końca kwietnia do czerwca. Akebia ma rozdzielnopłciowe kwiaty – żeńskie osiągają około 2,5 cm średnicy, zebrane są po 2–3 w grona i osadzone na długich szypułkach; męskie mają około 1 cm średnicy, krótsze szypułki i jest ich więcej w gronie (3–7). W pierwszej kolejności rozwijają się kwiaty żeńskie, potem męskie. Roślina wydaje owoce, które występują w mięsistych, podłużnych mieszkach. Są fioletowe i kształtem przypominają ogórki. Pojawiają się we wrześniu i październiku, a po dojrzeniu pękają wzdłuż.
Akebia – właściwości i zastosowanie prozdrowotne
Pnącze akebii czekoladowej ma zastosowanie prozdrowotne. Surowiec zielarski stanowią suszone liście i suszone, okorowane, zdrewniałe pędy, z których przygotowuje się lecznicze napary. Prozdrowotne działanie wykazują także owoce akebii, które zbiera się, zanim osiągną pełną dojrzałość i otworzą się, a następnie poddaje się je suszeniu i mieleniu. Z uzyskanego proszku sporządza się herbaty.
Roślina wykazuje działanie moczopędne, przeciwbólowe, tonizujące, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwgrzybicze, antybakteryjne. Używana jest do łagodzenia zaburzeń laktacji. Dodatkowo intensyfikuje proces trawienia i poprawia apetyt. Akebia orzeźwia i ma właściwości lekko napotne. Wspomaga proces gojenia ran i likwidację obrzęków. Ponadto poprawia ukrwienie macicy, łagodzi dolegliwości bólowe w trakcie miesiączki, oczyszcza organizm z toksyn.
Kiedy i jakie schorzenia można leczyć ziołami? Dowiesz się tego z filmu:
Inne zastosowanie akebii
Akebia to roślina o charakterze pnącza, która dość często pełni funkcje ozdobne. Popularna jest zwłaszcza w Nowej Zelandii i USA. Używa się jej do obsadzania pergoli i altan. Może służyć jako roślina okrywowa na korę drzew. Na ogół nie wymaga cięcia, warto jednak odmłodzić od czasu do czasu najstarsze pędy, przycinając je na początku lata. Sadzonka o wysokości 70–80 cm to koszt około 20 zł.
Owoce akebii wykorzystywane są w kuchni azjatyckiej jako składnik farszu z mięsem. Można je spożywać także świeże same lub oprószone cynamonem, cukrem waniliowym, kakao czy skropione sokiem z cytryny. Wykorzystuje się je jako dodatek do tortów i lodów, składnik sałatek owocowych. Zawierają soczysty, o galaretowatej konsystencji, jasny miąższ z licznymi czarnymi nasionami, które należy usunąć przed spożyciem. Miąższ ma delikatny słodkawo-mdławy smak, który nieco przypomina walory smakowe melona. Uprzednio suszoną skórkę owocu ściera się i używa jako przyprawę do dań wytrawnych (nadaje im nieco gorzkiego smaku). W sztuce kulinarnej wykorzystuje się także młode pędy, które dodaje się do warzywnych sałatek. Używa się ich też, podobnie jak wiklinę, do wyrabiania koszy.
Akebia – uprawa
Akebia najlepiej rośnie na słonecznych i półcienistych stanowiskach, na żyznym, wilgotnym, przepuszczalnym podłożu. Stosunkowo dobrze znosi przejściową suszę, lecz nie radzi sobie z niskimi temperaturami. Podczas intensywnych zim pędy mogą przemarzać nawet do poziomu śniegu, a liście brązowieją i opadają. Jednak wiosną roślina zazwyczaj regeneruje te uszkodzenia. Można jej w tym pomóc, nawożąc kompostem czy zasilając mineralnym nawozem wieloskładnikowym lub nawozami o przedłużonym działaniu. Akebia nie jest atakowana zbyt często przez choroby i szkodniki.
