Bóle brzucha są jednym z najpowszechniej zgłaszanych przez pacjentów objawów, nierzadko także przez ciężarne kobiety. Analizując tą dolegliwość, należy w szczególności zwrócić uwagę na cechy charakterystyczne bólu brzucha w ciąży, takie jak jego lokalizacja, promieniowanie, charakter, natężenie, objawy towarzyszące oraz czynniki nasilające lub łagodzące dolegliwości.
Ból brzucha w ciąży
Ból brzucha w ciąży jest przede wszystkim objawem ostrzegawczym, który wyzwala reakcje odruchowe, autonomiczne, motoryczne i emocjonalne. Odczuwany jest, tak jak każdy inny ból, w sposób subiektywny i indywidualny.
Zaparcia przyczyną bólu brzucha u ciężarnych
Bóle brzucha w ciąży mogą mieć rozmaite podłoże. Częstą przyczyną, zwłaszcza przewlekłych dolegliwości, są powszechnie występujące u ciężarnych zaburzenia motoryki i choroby czynnościowe przewodu pokarmowego. Wiele przyszłych mam zmaga się z problemem zaparć. Pojawiają się one od początku ciąży i trwają nierzadko do jej ukończenia. Są wynikiem wydłużenia pasażu żołądkowo-jelitowego pod wpływem działania progesteronu i zwiotczenia mięśni dna miednicy.
W jaki sposób radzić sobie z bólem brzucha wywołanym przez zaparcia? Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca stosowanie diety bogatej w naturalny błonnik i spożywanie dużej ilości płynów, a zwłaszcza niegazowanej wody mineralnej. Należy wykluczyć z jadłospisu ciężkostrawne, tłuste, mocno przyprawione posiłki i ograniczyć spożycie białego pieczywa, ziemniaków czy makaronu. Warto wspomagać się preparatami farmakologicznymi pochodzenia roślinnego, których celem jest pobudzenie perystaltyki jelit i zmiękczenie zalegającej w nich treści pokarmowej.
Zobacz także: Jakie dolegliwości pojawiają się u kobiet w ciąży?
Co może oznaczać ból brzucha w ciąży po prawej stronie?
Ból zlokalizowany w górnym kwadrancie brzucha, w okolicy prawego podżebrza może być objawem chorób dróg żółciowych. Schorzeniem charakteryzującym się bólem brzucha po prawej stronie w ciąży jest cholestaza wewnątrzwątrobowa ciężarnych (Intrahepatic Cholestasis of Pregnancy – ICP).
Przyczyny wewnątrzwątrobowego zastoju żółci nie są do końca poznane. Jednakże za jego bezpośrednią przyczynę uważa się wzrost poziomu estrogenów i progesteronu u ciężarnych, a najwyższą ich wartość stwierdza się w 3 trymestrze. Ponadto rozpoznaje się go częściej w ciążach mnogich. Cholestaza wewnątrzwątrobowa ciężarnych jest poważnym powikłaniem ciąży. Należy wcześniej ją ukończyć, gdy tylko płód osiągnie dojrzałość, aby zapobiec zgonom wewnątrzmacicznym.
Ból z prawej strony brzucha w ciąży – zapalenie wyrostka robaczkowego
Ból po prawej stronie brzucha w ciąży, który po kilku godzinach umiejscawia się zwłaszcza w dolnych kwadrantach brzucha, w okolicy prawego dołu biodrowego, może oznaczać zapalenie wyrostka robaczkowego. Ból ma charakter stały i towarzyszą mu objawy takie jak: brak apetytu, nudności, wymioty, zatrzymanie gazów i stolca, podwyższona temperatura ciała i bolesność uciskowa brzucha.
Schorzenie to uważane jest za najczęstsze niepołożnicze wskazanie do pilnej operacji u ciężarnych. Szacuje się, że stanowi 25% takich interwencji chirurgicznych. Możliwe jest przeprowadzenie appendektomii laparoskopowej. Często konieczna jest antybiotykoterapia, a nawet rozwiązanie ciąży przez cięcie cesarskie. Zachorowalność na zapalenie wyrostka w ciąży wynosi 1:500 do 1:2000 i nie różni się w zależności od jej etapu. Badania dowodzą, że u przyszłej matki zmienia się położenie wyrostka robaczkowego.
Ból w dole brzucha w ciąży – zapalenie pęcherza moczowego
Ból brzucha na dole w ciąży, w okolicy nadłonowej może występować w przypadku chorób układu moczowo-płciowego, takich jak zapalenie pęcherza moczowego. Ciąża zwykle opóźnia rozpoznanie, ponieważ objawy takie jak częstomocz, naglące parcie, ból brzucha i podbrzusza obserwuje się także podczas prawidłowej ciąży. Leczenie przeciwdrobnoustrojowe trwa 3–7 dni. Zaleca się takie same leki jak w przypadku bezobjawowego bakteriomoczu.
Ból w dole brzucha w ciąży w 2 i 3 trymestrze – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek
Ból w dole brzucha w ciąży w 2 i 3 trymestrze może wskazywać na ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Według danych statystycznych stan ten występuje częściej u kobiet ciężarnych. Szacuje się, że dotyczy 2% przyszłych mam. Terapia nie odbiega bardzo od sposobu leczenia kobiet niebędących w ciąży. Trwa zwykle 7–10 dni.
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek rozwija się na przełomie 2 i 3 trymestru ciąży. Sprzyja mu utrudniony odpływ moczu i zmiany zachodzące w drogach moczowych ciężarnych. Charakterystycznymi objawami choroby są: ból w podbrzuszu, gorączka, bóle w okolicy lędźwiowej, dreszcze, nudności, bóle głowy i wymioty.
Przyczyny bólu brzucha w ciąży z lewej strony
Ból zlokalizowany po lewej stronie brzucha w ciąży, w dolnym kwadracie może świadczyć o ciąży pozamacicznej. Dochodzi wtedy do zagnieżdżenia komórki jajowej poza jamą macicy. W ostatnich latach częstość jej występowania wykazuje tendencję wzrostową – wynosi 1,5–2%. Każdy przypadek ciąży ektopowej stanowi stan zagrożenia życia dla kobiety ciężarnej. Jej objawami są: silne bóle brzucha, krwawienie z dróg rodnych, guz w okolicy przydatków, tkliwość powłok brzusznych i płyn w zatoce Douglasa.
Zobacz także: Jak działa układ pokarmowy i co może zaburzyć jego funkcjonowanie?
Bibliografia:
1. Celińska A., Cholestaza wewnątrzwątrobowa ciężarnych, „Nowa Medycyna”, 2000, 8, s. 45–48.
2. Stukan M., Kruszewski W.J., Dudziak M. i wsp., Zapalenie wyrostka robaczkowego i choroby pęcherzyka żółciowego jako stany ostre wymagające pilnej interwencji chirurgicznej u kobiet w ciąży, „Ginekologia Polska”, 2013, 84, s. 1045–1050.
3. Hryniewicz W., Holecki M., Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych, Warszawa, Narodowy Instytut Leków, 2015.
4. Praca zbiorowa, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu, Poznań, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, 2011.
5. Kaczka A., Małecka-Panas E., Bóle brzucha, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2011, 7(1), s. 9–16.
6. Sowa M., Smuczyński W., Senterkiewicz L. i wsp., Ciąża ektopowa – czynniki ryzyka, diagnostyka i leczenie, „Journal of Education, Health and Sport”, 2015, 5(11), s. 311–320.
