Cholestaza wątrobowa polega na zastoju żółci w wątrobie i drogach żółciowych. Ten proces jest bardzo niebezpieczny – może doprowadzić nie tylko do zaburzeń procesu trawienia, ale także do stopniowego niszczenia organu.
Cholestaza wątrobowa
Wytwarzana w wątrobie żółć jest transportowana drogami żółciowymi do dwunastnicy, gdzie bierze udział w trawieniu tłuszczów. Właśnie z tego powodu osoby, które mają problemy z pracą wątroby, podczas jedzenia ciężkich potraw muszą wspomagać się preparatami pobudzającymi ją do pracy. Jeżeli z jakiegoś powodu dochodzi do zablokowania bardzo cienkich kanalików, mamy do czynienia z cholestazą. Choroba bierze swoją nazwę od greckiego terminu cholestasis, który dosłownie oznacza zastój żółci. W zależności od przebiegu procesu, możemy mówić o jej dwóch formach:
-
cholestaza wewnątrzwątrobowa jest związana z zaburzeniem wydzielania żółci. Przyczyną choroby mogą być wszystkie czynniki odpowiedzialne za niszczenie organu. Przede wszystkim należy zaliczyć do nich zakażenia, takie jak toksoplazmoza czy wirusowe zapalenie wątroby (WZW). Cholestazie sprzyja również nadużywanie alkoholu, narkotyków i niektórych leków, a także choroby organu, w tym stany zapalne i marskość. Często obserwuje się ją w przebiegu choroby alkoholowej jako rezultat stłuszczenia wątroby. Mogą do niej doprowadzić sepsa lub niektóre infekcje. Na cholestazę wewnątrzwątrobową często cierpią kobiety w ciąży – w takim wypadku jest to spore zagrożenie nie tylko dla ich zdrowia, ale także dla bezpieczeństwa płodu;
-
cholestaza zewnątrzwątrobowa – odpowiada za nią zaburzenie odpływu żółci. Najczęściej jest związania z chorobami dotykającymi dróg żółciowych (kamica żółciowa, torbiele, nowotwory). Czasami sprzyjają jej również guzy na sąsiednich organach, które uciskają na przewody żółciowe i uniemożliwiają odpływ żółci.
Zobacz także: Wymiotowanie żółcią u dzieci i dorosłych – przyczyny, diagnostyka, metody leczenia
Objawy cholestazy
Jednym z podstawowych i najbardziej charakterystycznych objawów cholestazy jest żółtaczka oraz silne swędzenie skóry, które ma tendencje do nasilania w czasie rozgrzania organizmu, rano i wieczorem. Ze względu na wysoką dokuczliwość przekłada się ono na zaburzenia snu. Dla zaburzeń produkcji i wydzielania żółci charakterystyczne jest też powiększenie wątroby, czasami związane z jednoczesnym powiększeniem śledziony. Pacjenci obserwują odbarwienie stolca, dotyka ich ból brzucha, zazwyczaj ulokowany po prawej stronie, możliwe są także zaburzenia trawienia.
Cholestaza ciążowa
Cholestaza ciążowa, nazywana także wewnątrzwątrobową cholestazą ciężarnych (WCC), występuje dosyć rzadko (dotyczy około 1 na 25 ciąż, obserwuje się także zróżnicowanie geograficzne), jednak zawsze wiąże się z dużym ryzykiem. Szczególnie zagrożone są zwłaszcza kobiety w ostatnim trymestrze ciąży. Prawdopodobnie na występowanie cholestazy ciążowej wpływ ma podłoże genetyczne, jednak podstawowym czynnikiem jest wzmożone wydzielanie estrogenów i progesteronu. Podobnie jak w przypadku cholestazy wewnątrzwątrobowej wywołanej innymi czynnikami, podstawowym objawem cholestazy ciążowej jest bardzo uciążliwe swędzenie skóry. Ponadto mogą towarzyszyć mu mdłości, wymioty i brak apetytu. Objawy ustępują zwykle po rozwiązaniu i w większym stopniu dotyczą matki niż dziecka, które w większości przypadków jest jedynie bardziej narażone na wystąpienie żółtaczki.
Cholestaza – leczenie
Poprawna diagnostyka zakłada przeprowadzenie prób wątrobowych, czasami wykorzystuje się również badanie USG (ultrasonograficzne) jamy brzusznej. W przypadku cholestazy badania laboratoryjne zwykle wykazują podwyższony poziom bilirubiny, ALP (fosfataza zasadowa) i GGTP (Gamma-glutamylotranspeptydaza). Leczenie należy dostosować do powodu występowania choroby. Niekiedy wystarczające okazuje się odstawienie czynnika, który do niej doprowadził, w innych konieczna jest interwencja chirurga. Jeżeli podstawowym problemem są złogi w samych kanałach żółciowych, coraz częściej przeprowadza się endoskopową operację ich udrożnienia. W wypadku cholestazy spowodowanej uciskiem na te kanały przez różnego typu guzy, należy je usunąć. Wyleczyć trzeba również choroby wątroby, które doprowadzają do niedrożności lub zaburzeń odpływu. Możliwe jest podawanie leków żółciopędnych, które rozszerzają kanały żółciowe, tym samym zwiększając ich przepływ. Leczenie cholestazy spowodowanej alkoholizmem wymusza z kolei pełną abstynencję.
Cholestaza – dieta
Chorzy oraz osoby, które są w grupie ryzyka, mogą znacznie zredukować szansę powrotu lub wystąpienia cholestazy. Najważniejszy okazuję się przede wszystkim zdrowy styl życia, w tym optymalna dla wątroby dieta. Powinno się również znacznie zredukować liczbę tłustych i ciężkich potraw, które dobrze jest zastąpić dużymi porcjami owoców, produktów duszonych i gotowanych na parze. Należy powstrzymywać się od spożywania alkoholu, zażywania narkotyków. Konieczne jest również picie znacznych ilości wody – pozwala ona odpowiednio regulować przepływ żółci.
