Polub nas na Facebooku
Czytasz: Budowa kości człowieka, charakterystyka i struktura kości długich 
menu
Polub nas na Facebooku

Budowa kości człowieka, charakterystyka i struktura kości długich 

Prześwietlenie dłoni. Kości ręki

Fot. jackSTAR / Getty Images

Budowa kości człowieka jest, wbrew pozorom, niezwykle skomplikowana. Składają się na nią różnorodne tkanki. Złożona struktura przestrzenna kości umożliwia przenoszenie wielkich obciążeń statycznych, a także sił powstających w trakcie ruchu lub przy urazach. 

Budowa kości jest dostosowana do pełnionych przez nie funkcji. Szkielet stanowi rusztowanie dla całego organizmu oraz niezwykle istotny element układu ruchu. Chroni także niektóre ważne narządy przed urazem z zewnątrz. Szpik, zgromadzony wyłącznie w przestrzeniach wewnętrznych kości, może w stabilnych warunkach produkować niezbędne organizmowi krwinki.

Budowa kości człowieka

Kość człowieka zbudowana jest w głównej części z tkanki kostnej. Odpowiada ona za odpowiedni kształt i sztywność każdego elementu szkieletu. Ponadto w kości obecna jest tkanka chrzęstna (u dorosłych osób znajduje się głównie w obrębie powierzchni stawowych oraz w przednich częściach żeber), a także osłaniająca i odżywiająca kość okostna z licznymi naczyniami krwionośnymi i nerwami. Wewnętrzne przestrzenie kości długich, mostka i kości biodrowych, tzw. jamy szpikowe, wypełnia szpik produkujący komórkowe (morfotyczne) składniki krwi – erytrocyty, leukocyty, płytki.

Anatomicznie kości dzieli się na rurowate (długie), gąbczaste i płaskie. Do pierwszej grupy zalicza się większość kości kończyn, do drugiej – np. kręgi, żebra, mostek. Wśród kości płaskich szczególną rolę pełnią elementy strukturalne czaszki.

Tkanka kostna przyjmuje różne formy. W postaci zbitej ma gładką powierzchnię i zwartą strukturę przestrzenną, w znacznym stopniu wypełnioną utwardzającym ją fosforanem wapnia. Tego typu elementy mają największą wytrzymałość mechaniczną. Postać gąbczasta ma budowę luźniejszą, przestrzenie powietrzne są większe, a stopień mineralizacji – nieco mniejszy.

Zobacz najnowszy wynalazek: sztuczną kość. Jakim pacjentom może pomóc? Odpowiedź na filmie:

Zobacz film: Operacja nogi z użyciem materiału kościozastępczego. Źródło: 36,6

Budowa kości długich

Kości długie, niezależnie od lokalizacji, mają podobną budowę. Anatomicznie dzieli się je na trzon (rurowatą część decydującą o całkowitej długości), przynasady i nasady. Nasady są elementami znajdującymi się na obu końcach kości. Zwykle są one w przekroju większe niż trzon. Znajdują się na nich powierzchnie stawowe. Mogą tworzyć głowę kości lub różnego kształtu tzw. kłykcie – zaoblone zakończenia, będące zwykle elementami stawów przegubowych (zawiasowych). Przynasady to części spajające nasady z trzonami. Kość pokryta jest mocną, elastyczną błoną łącznotkankową nazywaną okostną. Wewnętrzne przestrzenie kości wypełnia szpik, tkanka tłuszczowa albo (w przypadku zatok przynosowych) powietrze.

Budowa kości a ich wytrzymałość

Wzrost i kostnienie szkieletu to okres, który ma największe znaczenie dla ostatecznego kształtu i wytrzymałości kości. Proces uwapniania (mineralizacji) postępuje przez kilkanaście lat. Najpóźniej kończy się w obrębie przynasad i głów kości długich. Stopniowo przebiega także zarastanie szwów kości czaszki, umożliwiając głowie osiągniecie ostatecznej wielkości.

Prawidłowe formowanie i uwapnianie kości jest uzależnione od dostatecznej podaży jonów wapniowych i fosforanowych. Ich przyswajanie związane jest z witaminą D, dlatego jej niedobór w okresie rozwojowym prowadzi do rozwoju krzywicy – choroby objawiającej się deformacjami i niedorozwojem kośćca.

Szacuje się, że ok. 95% wapnia i fosforu znajdującego się w organizmie jest zdeponowane w tkance kostnej. Do znaczących braków tych jonów w organizmie dochodzi w przebiegu chorób, zaburzeń hormonalnych u osób starszych lub u kobiet w okresie pomenopauzalnym. W takich sytuacjach braki wolnych minerałów są uzupełniane z zasobów kostnych, co prowadzi do osteoporozy. Wskutek osłabienia kości zwiększa się ich podatność na zmiany zwyrodnieniowe oraz złamania.

Zobaczcie także, jakie funkcje pełni układ kostny:

Zobacz film: Budowa i funkcje układu kostnego. Źródło: 36,6

Budowa kości udowej

Kość udowa jest największą kością organizmu. Nasadę bliższą, łączącą się w stawie biodrowym z miednicą, stanowi głowa połączona z trzonem za pomocą skośnie ustawionej szyjki. Budowa stawu pozwala na uzyskanie bardzo dużego zakresu ruchów (zginanie – prostowanie, przywodzenie – odwodzenie, obszerne ruchy okrężne). Dzięki takiej konstrukcji możliwe jest utrzymywanie przez człowieka pozycji stojącej, chodzenie, bieganie. W obrębie przynasady bliższej (górnej) znajdują się wydatne guzowatości – krętarze, które stanowią miejsce przyczepu dla bardzo silnych mięśni zlokalizowanych w obrębie pośladków i uda. Nasadę dalszą stanowią kłykcie wchodzące w skład stawu kolanowego.

Budowa kości ramieniowej

Kość ramieniowa ma budowę podobną do kości udowej. Część bliższą stanowi głowa osadzona na krótkiej szyjce, tworząca wraz z wyrostkiem łopatki kulisty staw barkowy. Część dystalna (dalsza) to kłykcie, których powierzchnie stawowe łączą się z kośćmi promieniową i łokciową przedramienia.

Budowa kości piszczelowej

Charakterystycznymi elementami kości piszczelowej – głównej kości goleni (podudzia) – są:

  • kłykcie – wchodzące w skład stawu kolanowego,
  • guzowatość piszczeli – miejsce przyczepu więzadła rzepki,
  • połączenie z kością strzałkową więzozrostem i silną błoną międzykostną.

Kość piszczelowa w części bliższej nie ma typowej głowy.

Budowa kości stopy i ręki

Budowa kości stopy i ręki jest do pewnego stopnia podobna. Kości przedramienia łączą się z nadgarstkiem, a goleni (podudzia) z tzw. stępem. Elementami obu tych struktur są wielokształtne, gąbczaste kości o licznych powierzchniach stawowych. Dzięki nim uzyskuje się jednocześnie możliwość przenoszenia przez te stawy dużych sił, znaczny zakres ruchów i ich precyzję. Z tymi fragmentami kośćca łączą się z kolei długie kości śródstopia (w kończynie dolnej) i śródręcza (w kończynie górnej). Ich nasady ukształtowane są tak, że możliwe jest nie tylko zginanie i prostowanie, ale również niewielkie ruchy na boki, pozwalające rozsuwać i zbliżać do siebie palce. Pomiędzy kośćmi śródręcza oraz śródstopia i paliczkami znajdują się proste stawy zawiasowe, umożliwiające jedynie ruch zginania i prostowania. Taką samą budowę i funkcję mają stawy międzypaliczkowe.

Wyjątek stanowi wieloosiowy staw śródręczno-paliczkowy kciuka, który zapewnia m.in. możliwość ruchu przeciwstawiania. Dzięki temu ruchowi człowiek jest w stanie precyzyjnie i mocno chwytać przedmioty. 

Co wiesz o zdrowiu?

Odpowiedz na 14 pytań
Rozpocznij quiz
Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
4
2
Polecamy
Układ kostny człowieka – anatomia, funkcje i choroby układu ruchu
Układ kostny człowieka – anatomia, funkcje i choroby układu ruchu TVN zdrowie
Szkielet – układ kostny człowieka.
Budowa i funkcje
Szkielet – układ kostny człowieka. Budowa i funkcje TVN zdrowie
Powięź i jej rola w ciele człowieka.
Jak jest zbudowana i na czym polega jej ćwiczenie?
Powięź i jej rola w ciele człowieka. Jak jest zbudowana i na czym polega jej ćwiczenie? Dzień Dobry TVN
Podpiętki – jakie wybrać na ostrogi, a jakie przyniosą ulgę zmęczonym stopom?
Podpiętki – jakie wybrać na ostrogi, a jakie przyniosą ulgę zmęczonym stopom? Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty