Co jest powodem występowania bruksizmu?
Za przyczynę bruksizmu uznaje się przede wszystkim stres i lęk. Obydwa te czynniki łączą się z mobilizacją organizmu, w trakcie której ciało gromadzi energię, by poradzić sobie z zagrożeniem lub podołać wyzwaniu. Podłoże tych reakcji tkwi w ewolucji naszego gatunku. Niegdyś reakcje na wyzwanie lub zagrożenie powiązane były z instynktami przeżycia (np. zdobywaniem pożywienia, bezpieczeństwem, rozmnażaniem). Obecnie jednak odczuwamy coraz więcej stresu czy lęku (nie tylko w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia), a nie rozwijamy równolegle strategii radzenia sobie z wywołanym tymi reakcjami napięciem. W związku z tym coraz częściej cierpimy na powiązane ze stresem dolegliwości. Fakt, że populacja osób dotkniętych bruksizmem niezmiennie się poszerza sprawia, że zyskuje on status choroby cywilizacyjnej związanej ze stylem życia. Codzienny stres w połączeniu z innymi czynnikami, takimi jak: uwarunkowania genetyczne, inne choroby, urazy, palenie papierosów, spożycie kofeiny, zaniedbanie higieny snu oraz przyjmowane leki mogą doprowadzić do rozwoju bruksizmu.
Kogo najczęściej dotyka?
Źródła naukowe szacują, że problem ten dotyka ok. 6-20% populacji (bez względu na wiek). Obecnie jednak, coraz więcej młodych osób cierpi z powodu bruksizmu. Zaburzenie to dotyczy również dzieci nieposiadających jeszcze stałego uzębienia. Nie ma różnic między mężczyznami a kobietami w występowaniu tego zaburzenia. Niestety, przedłużający się bruksizm prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, a niewiele osób uświadamia sobie obecność tego problemu i możliwe następstwa.
Czy bruksizm ma wpływ na zdrowie? Jakie są konsekwencje?
Konsekwencje niekontrolowanego zgrzytania/zaciskania zębów mogą być bardzo dotkliwe dla zdrowia. Wiąże się to głównie z bólem mięśni szczęki, gardła, twarzy, szyi, ramion, pleców. Ponadto dochodzi do szybkiego starcia zębów i dalszych konsekwencji nie tylko estetycznych ale również dla zdrowia jamy ustnej. Może też prowadzić do powstania szumów usznych i bólu głowy.
Występowanie objawów bruksizmu nocnego jest obciążające dla organizmu, stąd też może występować nadmierna senność w ciągu dnia, a co za tym idzie, również trudności w koncentracji uwagi. Codzienność osób cierpiących na bruksizm staje się przez to uciążliwa, co w konsekwencji może również prowadzić do poczucia dyskomfortu, co w przypadku przedłużania się takiego stanu może wpłynąć również na stan zdrowia psychicznego.
Co to jest bruksizm i skąd się bierze? Dowiesz się tego z filmu:
Co można zrobić, jeśli taki problem występuje?
Jak każde schorzenie, bruksizm należy leczyć z pomocą specjalistów. Ze względu na interdyscyplinarny wymiar objawów tego schorzenia, warto do leczenia również podejść w sposób całościowy. Niezbędna będzie pomoc psychologa oraz stomatologa.
W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, lekarze stomatolodzy, często we współpracy z fizjoterapeutami i innymi specjalistami, proponują skrojony na miarę proces leczenia, który pozwoli w komfortowy dla pacjentów sposób rozwiązać ich problem.
Podczas konsultacji stomatologicznej lekarz ocenia stan zębów, poziom starcia tkanek zmineralizowanych, pracę stawów skroniowo-żuchwowych oraz warunków zgryzowych i na tej podstawie może wdrożyć niezbędne i najbardziej optymalne, często wielospecjalistyczne, leczenie. Jednym z jego etapów jest wykonanie specjalnej szyny, którą zakłada się na czas snu, najczęściej na zęby górne. Zapobiega ona zgrzytaniu zębami i tarciu górnymi o dolne oraz ich konsekwencjom, czyli np. dalszej utracie tkanek zmineralizowanych zębów.
Ponadto, gabinety stomatologiczne oferują konsultacje protetyczne, a także zastosowanie toksyny botulinowej (substancja popularnie nazywana botoksem, mająca szerokie zastosowanie w medycynie estetycznej), dzięki której siła skurczu mięśni żwaczy ulega znacznemu zmniejszeniu. Przywraca to spokojny sen oraz skutecznie zapobiega dalszemu uszkadzaniu zębów - komentuje dr n. med. Piotr Rożniatowski, endodonta z Medicover Stomatologia Warszawa.
Dodatkowo, dzięki współpracy z psychologiem można nauczyć się sposobów zarządzania stresem tak, by nie wywoływał on skutków ubocznych w postaci niekontrolowanych ruchów szczęką. Praca taka obejmuje nie tylko naukę rozładowywania związanego ze stresem napięcia (np. ćwiczenia relaksacyjne). W gabinecie psychologa warto również skupić się na nauce zapobiegania nadmiernemu wzrostowi napięcia poprzez obserwację reakcji ciała, pojawiających się myśli oraz zachowań, które często podtrzymują związany ze stresem dyskomfort. Nie należy mylić zapobiegania wzrostu napięcia z unikaniem sytuacji stresogennych (stresujących) - to właśnie reakcje unikowe wzmacniają lęk i mogą prowadzić do rozwoju zaburzeń lękowych.
Ponadto, objawy bruksizmu wiążą się z poczuciem dyskomfortu i bólem. Terapia psychologiczna stanowi również ważny czynnik wsparcia w walce z chorobą oraz zawiera elementy nauki radzenia sobie z bólem.
Pod opieką psychologa można również skorzystać z metody opartej na biofeedback’u. Za pomocą elektrod umieszczonych na głowie i/lub na mięśniach zbierane są dane o aktywności elektromagnetycznej mózgu i napięciu mięśniowym. Jest to trening, który pozwala powiązać aktywność umysłową z fizjologicznymi wskaźnikami stresu. Na tej podstawie pacjent uczy się redukować aktywność wywołującą napięcie, przez co wpływa na redukcję objawów bruksizmu.
Należy pamiętać o tym, że stres i lęk są reakcjami związanymi z funkcjonowaniem centralnego układu nerwowego. Spożywanie napojów i produktów stymulujących pracę centralnego układu nerwowego, wzmacnia fizjologiczne reakcje na stres i lęk. Unikanie cukru, kofeiny, teiny (i innych pobudzających substancji) oraz wyrobów zawierających nikotynę w połączeniu z zachowaniem zasad higieny snu obniży nasilenie objawów bruksizmu oraz ułatwi psychoterapeutyczną pracę nad stresem.
Zobacz także: Ból szczęki w okolicy ucha i stawu żuchwowego – najczęstsze przyczyny dolegliwości
Bibliografia:
2.Everyday Life. Open Access Maced J Med Sci. 2019 Mar 15; 7(5):876-881.
3.Sapolsky R. M. (2012). Dlaczego zebry nie mają wrzodów? Psychofizjologia stresu: Wydawnictwo naukowe PWN.
4.Ziółkowska-Kochan M.,Kochan J.,Pracka D.,Dróżdż W., Borkowska A. (2017). Bruksizm - problem interdyscyplinarny, Czasopismo Stomatologiczne, LX, 6, 391-397.
