Ból nóg w nocy – najczęstsze przyczyny u dzieci i dorosłych

Wiele osób skarży się na ból nóg w nocy. Jest to nieswoisty objaw mogący świadczyć o wielu procesach patologicznych lub o nadmiernym wysiłku fizycznym. Nagłe pojawienie się silnego bólu w nocy powinno skłonić chorego do diagnostyki. Ból nóg jest częstym objawem u dzieci ze względu na tzw. bóle wzrostowe. U dorosłych na ogół wynika z procesu chorobowego w obrębie np. kości czy naczyń krwionośnych.

Ból nóg w nocy – co może być jego przyczyną?

Zazwyczaj ból jest reakcją organizmu na bodziec uszkadzający tkanki lub zaburzający ich prawidłowe funkcjonowanie. W zależności od wieku bierze się pod uwagę inne przyczyny bólu nóg. Zazwyczaj diagnoza polega na wykluczeniu początkowo groźnych, a następnie niegroźnych dla życia powodów. Niekiedy ból jest łagodny i samoistnie ustaje, często jednak wymaga diagnostyki i leczenia przyczynowego.

U dzieci najczęstsze przyczyny bólu nóg to:

• urazy, w tym skręcenia, złamania, zerwania mięśni;
  
• zbyt intensywny wysiłek fizyczny, powodujący bóle z tzw. przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego, zwłaszcza gdy układ szkieletowy jest nadmiernie obciążany w trakcie fazy wzrostu, szczególnie wrażliwy na wszelkiego typu przeciążenia. Każdy intensywny wysiłek fizyczny powinien być zrównoważony odpowiednim odpoczynkiem. Czynniki zewnętrzne, czyli np. intensywny trening, twarda powierzchnia treningowa, lub czynniki wewnętrzne, jak złe ułożenie kończyn podczas konkretnych ćwiczeń, wpływają na przeciążenie nóg, czego efektem jest ich ból w nocy;
  
• bardzo często rozpoznawane są tzw. bóle o nieznanej przyczynie u dzieci, czyli bóle idiopatyczne, określane jako bóle wzrostowe. Charakterystyczne dla bólu wzrostowego jest to, że jest on symetryczny, odczuwany jako pulsowanie w okolicy ud i podudzi albo ciągnięcie. Bóle wzrostowe zazwyczaj występują wieczorami i w nocy. Czas trwania jest różny – od kilku minut do kilku godzin. Najczęściej tego typu bóle nie pojawiają się każdej nocy, tylko co kilka dni. Mogą nadejść już w wieku 4 lat, potem stopniowo ustępują, choć ciężko określić, po jakim czasie. Często nawracają w okresie intensywnego dojrzewania, czyli po 10. roku życia u dziewcząt i po 13. roku życia u chłopców;
  
• łagodny zespół nadmiernej wiotkości stawów. Dzieci z tym zespołem wykazują nadmierną ruchomość w stawach, co objawia się przeprostami i nienaturalnymi zdolnościami wyginania części kończyn w stawach. Ból towarzyszący temu zespołowi pojawia się najczęściej podczas wysiłku fizycznego lub bezpośrednio po nim, jednak może występować jako ból nóg w nocy;
  
• infekcje objawiające się bólem mięśni i stawów kończyn dolnych, np. w przebiegu grypy;
  
• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów;
  
• reaktywne zapalenie stawów;
  
• bóle psychogenne, bardzo często pojawiające się, kiedy dziecko w wyniku jakichkolwiek problemów, odtrącenia czy poczucia zaniedbania chce zwrócić na siebie uwagę;
  
• nowotwór, np. kostniakomięsak, objawia się bólem nóg w nocy, obrzękiem.
  

U dorosłych ból nóg w nocy może mieć następujące przyczyny:

• zmiany osteoporotyczne lub osteomalacja, czyli spadek gęstości mineralnej kości;
  
• nowotwory kości – pierwotne lub przerzuty;
  
• uraz, przeciążenie, zbyt intensywny wysiłek;
  
• zespół niespokojnych nóg, czyli zaburzenie ruchowe związane ze snem. Polega na silnej potrzebie poruszania nogami, a także na nieprzyjemnym, dziwnym uczuciu w obrębie nóg, nasilającym się wieczorem, w nocy i podczas spoczynku. Zespół niespokojnych nóg jest odczuwany nie tyle jako ból, tylko jako drętwienie, cierpnięcie, mrowienie. Najczęściej jest to wtórny stan do niedoboru żelaza, magnezu, anemii, niewydolności nerek czy cukrzycy;
  
• rwący, silny ból kończyn dolnych może być wynikiem zakrzepicy żył głębokich. Najczęściej pojawia się wówczas podczas wysiłku, jednak w zaawansowanym stadium jego napady zdarzają się też w spoczynku.
  

Diagnostyka nocnego bólu nóg

Zjawisko bólu zawsze budzi niepokój. Stany chorobowe przebiegające bez bólu często są lekceważone, podczas gdy ból, szczególnie u dzieci, skłania do kompleksowej diagnostyki. Ból nóg w nocy nie powinien być nigdy lekceważony. Oczywiście w przypadku, kiedy człowiek wie, że ból najprawdopodobniej jest wynikiem urazu i nie ma podejrzenia uszkodzenia struktur mięśniowych, stawowych czy kostnych, może po prostu samodzielnie obserwować bolący obszar. Jeśli jednak chory nie łączy wystąpienia bólu nóg z żadnym urazem czy nadmiernym wysiłkiem fizycznym, powinien skonsultować się z lekarzem. W przypadku dzieci przyczyny bólu nóg w nocy mogą być bardzo groźne, nawet dla życia. Silny ból pojawiający się nagle sugeruje niekiedy poważny uraz, zakażenie bądź nawet nowotwór.

Jak sobie radzić z bolącymi nogami? Dowiesz się tego z filmu:

Niezwłocznie należy zgłosić się do lekarza, jeśli jednostronnemu bólowi towarzyszą następujące objawy:

• gorączka;
  
• poty nocne;
  
• obrzęk kończyny;
  
• sztywność stawów;
  
• utrata masy ciała;
  
• utrata apetytu;
  
• osłabienie;
  
• nadmierne ucieplenie kończyny;
  
• powiększenie węzłów chłonnych.