Blizny po oparzeniu powstają w procesie gojenia i przebudowy tkanek w miejscu objętym urazem. Sukcesem leczenia jest ograniczenie do minimum widoczności blizny. Osiąga się to dzięki odpowiedniemu działaniu w chwili urazu, wczesnemu podjęciu leczenia (w razie potrzeby również operacyjnego), zachowaniu aseptyki i stosowaniu właściwych preparatów pielęgnujących.
Oparzenia skóry
Skóra ulega oparzeniu po kontakcie z płynem, gazem lub ciałem stałym o wysokiej temperaturze. Choć mechanizm urazu i pierwotne uszkodzenia są inne w przypadku substancji chemicznych (zasad, kwasów), to jednak późna faza gojenia się tkanek po oparzeniach nimi ma dość podobny przebieg.
Oparzenia dzieli się na trzy podstawowe stopnie:
- I stopień to powierzchowne uszkodzenia, dotyczące naskórka i objawiające się zaczerwienieniem,
- II stopień – charakterystycznym elementem obrazu klinicznego jest powstawanie w miejscu oparzenia pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym. Mogą obejmować niektóre, powierzchowne warstwy skóry właściwej (stopień IIa) lub sięgać do warstw głębokich (stopień IIb),
- III stopień oparzenia to zmiany sięgające do tkanki podskórnej i głębiej. Jeśli zmiany sięgają mięśni, powięzi, a nawet kości, mówi się niekiedy o oparzeniu IV stopnia. Oparzenie takie to biała lub brunatna, twarda, sucha powierzchnia, a w krańcowych przypadkach – zwęglone tkanki.
Polecamy: Oparzenie 3 stopnia – pierwsza pomoc, leczenie i charakterystyczne objawy
Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o skórze
Blizny po oparzeniach pojawiają się przy zmianach kwalifikowanych jako stopień IIb i III (oraz IV – tam, gdzie się go stosuje). Ocena zagrożenia dla zdrowia i życia zależy nie tylko od głębokości, ale i od rozległości oparzeń. Analizując oba te czynniki, wraz z lokalizacją zmian, określa się tak zwaną ciężkość oparzenia.
Jak uniknąć blizny po oparzeniu – zapobieganie bezpośrednio po zdarzeniu
Działanie wysokiej temperatury na skórę powoduje szybkie przegrzanie nawet głębszych tkanek. Może ono potęgować zmiany pooparzeniowe nawet po zakończeniu ekspozycji na czynnik parzący. Dlatego niezmiernie ważne jest ograniczanie przestrzeni objętej oparzeniem i jak najszybsze przywrócenie tkankom prawidłowej temperatury. Wtedy blizna po oparzeniu, np. wrzątkiem lub olejem, będzie mniejsza. Podstawową metodą działania jest schładzanie miejsca urazu strumieniem chłodnej wody przez minimum 5 minut. Poszkodowany odczuwa ulgę (zmniejszenie bólu) już w pierwszych chwilach polewania wodą, jednak obniżenie temperatury głębszych tkanek wymaga więcej czasu. Dlatego nie należy przerywać schładzania zbyt wcześnie.
Kontynuacją tego procesu jest założenie jałowego opatrunku na ranę oparzeniową. Jeśli nie doszło do przerwania ciągłości tkanek – można założyć wilgotny kompres, który wysychając, będzie dodatkowo ochładzał miejsce oparzenia i zmniejszał ból. Nie wolno przecinać lub nakłuwać pęcherzy – powstała w ten sposób otwarta rana będzie miejscem tworzenia się blizny. Powinno się je jedynie zabezpieczyć jałowym opatrunkiem.
Jeśli w miejscu urazu doszło do przerwania ciągłości powłok, należy osłonić je jałową gazą albo inną doraźnie zastosowaną tkaniną, niepozostawiającą włókien lub większych fragmentów w ranie. Niedopuszczalne jest stosowanie ligniny, waty, chusteczek higienicznych lub papieru toaletowego – elementy pozostawiane przez nie w ranie będą utrudniać estetyczne wygojenie się oraz mogą się stać miejscem, w którym będą gromadzić się bakterie. Niekiedy takie fragmenty niewłaściwego opatrunku wymagają opracowania rany przez chirurga.
Aby ograniczyć powstawanie blizny po oparzeniu, w ramach leczenia szpitalnego mogą być we wskazanych przypadkach wykonane przeszczepy skóry. Ich prawidłowe wygojenie powoduje, że blizny mają zdecydowanie mniejszy rozmiar, grubość i są mniej widoczne.
Krem, żel i maść na blizny po oparzeniu
Krem, żel lub maść można stosować na blizny po oparzeniu. Nie wolno ich używać w przypadku istnienia niewygojonych całkowicie ran – mogą wtedy powodować nasilenie procesu bliznowacenia. Proces gojenia może trwać kilka, a niekiedy nawet kilkanaście, miesięcy. Przebudowa tkanek postępuje wolniej, jeśli skóra jest odwodniona, wysuszona, więc zastosowanie wymienionych preparatów może ten proces przyspieszyć. Odpowiedź na pytanie, czym smarować blizny po oparzeniu, jest więc jasna – powinny to być preparaty zapewniające prawidłowe nawilżenie i natłuszczenie tkanek w miejscu tworzącej się blizny.
Polecamy: Pierwsza pomoc przy oparzeniach chemicznych i termicznych
Leczenie blizn po oparzeniu to proces, w którym można również wykorzystać specjalistyczne preparaty ułatwiające gojenie, takie jak np. contractubex.
Jak pozbyć się blizny po oparzeniu?
Stare blizny po oparzeniu mogą nie tylko stanowić problem estetyczny, ale również zaburzać ruchomość kończyn, szyi czy tułowia albo deformować np. szparę powiekową. W takich sytuacjach niezbędna może być interwencja chirurga. Zabiegiem z wyboru może być (w zależności od stanu miejscowego) plastyczne opracowanie tkanek albo usuwanie blizn po oparzeniu w całości.
