Tarczyca to gruczoł zbudowany z 2 płatów, umiejscowiony w przedniej części szyi. Główną jej funkcją jest produkcja hormonów, które nasilają metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu. Tarczyca wytwarza 3 hormony: T3 (trójjodotyronina), T4 (tyroksyna) i kalcytoninę. Należy podkreślić, że tarczyca produkuje hormony pod wpływem tyreotropiny (TSH) wytwarzanej przez przysadkę mózgową. Podczas badań diagnostycznych chorób tarczycy zwykle stwierdza się nieprawidłowe wyniki TSH, T3 i T4. Jeśli podejrzenie pada na autoimmunologiczne choroby tarczycy, specjalista w celu dalszej diagnostyki zleca badanie przeciwciał przeciwtarczycowych. Ponadto może także skierować na wykonanie badania USG.
Przeciwciała przeciwtarczycowe anty-TPO (aTPO) – czym są?
Przeciwciała anty-TPO to immunoglobuliny wytwarzane przeciwko peroksydazie tarczycowej (składnik tkanki tarczycowej), która bierze czynny udział w syntezie hormonów tarczycy. Dzieje się tak w chorobach autoimmunologicznych tarczycy, czyli takich, w których układ odpornościowy uzna komórki tarczycy za wrogie i zacznie wytwarzać niszczące je przeciwciała. Tym samym przeciwciała anty-TPO (aTPO) początkowo zajmują tkanki gruczołu, co w efekcie prowadzi do zapalenia tarczycy, a później – do niedoczynności lub nadczynności tarczycy.
Badanie anty-TPO – wskazania i przygotowanie
Badanie anty-TPO określa stężenie przeciwciał występujących w organizmie. Specjalista zleca badanie anty-TPO, gdy podejrzewa bądź chce rozpoznać autoimmunologiczne choroby tarczycy. Najczęściej oznaczenie stężenia tych przeciwciał wykonuje się także z anty-TG, czyli przeciwciałami przeciwko tyreoglobulinie.
Badanie na przeciwciała przeciwtarczycowe anty-TPO (aTPO) wykonuje się, gdy:
- podejrzewa się chorobę Hashimoto, chorobę Gravesa-Basedowa, reumatoidalne zapalenie stawów, układowego tocznia rumieniowego bądź niedokrwistość złośliwą,
- istnieje podejrzenie niedoczynności tarczycy z takimi objawami jak: wole tarczycowe, nadmierne tycie, nadwaga i otyłość, nadmierne zmęczenie, senność, zaparcia, zła kondycja włosów (wypadanie) i skóry (suchość), wrażliwość na zimno,
- podejrzewa się nadczynność tarczycy z następującymi objawami: nagła utrata masy ciała, nadmierne zmęczenie i pocenie się, szybkie bicie serca, drżenie mięśni, lęk, długotrwała bezsenność, wytrzeszcz oczu,
- planowana jest terapia lekami, które mogą wywoływać niedoczynność tarczycy (m.in. interferon, lit, amiodaron, interleukina 2),
- u kobiet istnieje problem z zajściem w ciążę bądź nastąpiło przynajmniej jedno poronienie,
- u kobiety ciężarnej należy ocenić ryzyko zapalenia tarczycy po porodzie.
Przeciwciała TPO (anty-TPO, aTPO) – badanie i normy
Badanie anty-TPO (aTPO) polega na pobraniu próbki krwi z żyły obwodowej (np. łokciowej). Badanie przeciwciał TPO nie wymaga specjalnego przygotowania ze strony pacjenta. Osoba poddawana badaniu nie musi być na czczo, a samo badanie można wykonać o dowolnej porze dnia. Procedura zmienia się, gdy badaną osobą jest dziecko. Zamiast tradycyjnego wkłucia można wykonać nacięcie skóry specjalnym nożem – lancetem. Decydując się na taką metodę, wypływ krwi umieszcza się w specjalnej probówce.
U osoby zdrowej przeciwciała zwykle nie będą występowały. Niekiedy dochodzi jednak do sytuacji, że są one obecne w surowicy krwi przy jednoczesnym braku jakichkolwiek objawów. Może to świadczyć o subklinicznej (czyli bez wyraźnych objawów) lub też dopiero rozwijającej się chorobie tarczycy. W rzadkich przypadkach nie udaje się ustalić przyczyny podwyższonego miana przeciwciał anty-TPO.
Warto pamiętać, że wyniki i normy zawsze są zależne od konkretnego laboratorium i stosowanej w nim metody pomiaru. Ponadto, biorąc pod uwagę laboratoryjne badania diagnostyczne, właściwej oceny może dokonać tylko specjalista (w tym wypadku endokrynolog), który przeanalizuje dane kliniczne, uwzględniając takie czynniki jak wiek i płeć.
Anty-TPO wysokie – dlaczego?
Po wykonaniu badania anty-TPO (aTPO) wyniki wskazujące na wysoki poziom przeciwciał mogą oznaczać choroby tarczycy. Jeśli wyniki aTPO są znacznie podwyższone, może to oznaczać chorobę Hashimoto bądź też chorobę Gravesa-Basedowa (rzadziej). Warto zaznaczyć, że czasami u niektórych osób z chorobą Hashimoto poziom przeciwciał jest niski – są to jednak wyjątkowe przypadki. W celu potwierdzenia diagnozy specjalista może zalecić wykonanie badania określającego poziom TSH, a także badania ultrasonograficznego (USG).
Anty-TPO niskie – co oznacza?
Wysokie bądź niskie stężenie przeciwciał TPO świadczy o zaburzeniach układu odpornościowego. Może dotyczyć różnych chorób, np. alergii, cukrzycy typu 1, chorób reumatycznych, nowotworu tarczycy, reumatoidalnego zapalenia stawów, chorób układu pokarmowego (celiakia) czy też chorób skórnych (alergie) i wielu innych.
Warto dodać, że podwyższone stężenie przeciwciał może występować u osób starszych. Co prawda u osób zdrowych przeciwciała zwykle nie występują, jednak osoby starsze stanowią wyjątek. Przeciwciała są wykrywalne u niewielkiego odsetka seniorów po 60. roku życia. Aby upewnić się, czy podwyższony wynik aTPO nie oznacza toczącej się w organizmie choroby, należy wykonać rozszerzoną diagnostykę.
