Asafetyda to przyprawa o bardzo silnym, nieprzyjemnym zapachu, przypominającym zapach zgniłego czosnku. Być może właśnie stąd wzięło się jedno z jej określeń – „smrodzieniec”. Inną nazwą używaną w Polsce jest „czarcie łajno”. Smak asafetydy najprościej można określić jako gorzki. Przyprawa drażni niekiedy błony śluzowe gardła.
Co to jest asafetyda?
Asafetyda (lub asafetida) to nazwa utworzona z połączenia słów z języka perskiego (aza ‘kit’, ‘żywica’) i łacińskiego (foetidus ‘śmierdzący’). Jest to pewnego rodzaju guma, która powstała z soku z korzenia i łodygi ogromnego kopru o nieprzyjemnym zapachu. Używano jej już w starożytnym Rzymie. Nie pochodzi z Indii, choć tam cieszyła się największą sławą, była ważnym elementem gastronomii i medycyny. Już w starożytności wiązano asafetydę z pozytywnym wpływem na układ oddechowy, uznawano ją za przyprawę wzmacniającą głosy śpiewaków.
Przyprawa asafetyda (czarcie łajno) – charakterystyka
Asafetyda jest białą gumą o twardej, żywicznej strukturze. Wraz z utratą świeżości brązowieje. W Polsce najczęściej można ją dostać w postaci drobnego, żółtego proszku, rzadziej granulatu, a niekiedy również bloków. Jest to przyprawa uprawiana przede wszystkim w Iranie i Afganistanie. Stamtąd jest eksportowana w inne regiony świata. Pozyskuje się ją z dziko rosnącego w lasach kopru. Ma on drobne liście i kwiaty oraz grube i długie korzenie. Łodygi wydzielają podobny typ żywicy jak korzenie. Obie części rośliny mają podobny cuchnący zapach. W okolicy marca i kwietnia odcina się łodygi jak najbliżej korzenia. Wycieka z nich biała, przypominająca mleko ciecz, która po wyschnięciu przekształca się w żywicę. Po zebraniu żywicy ponownie nacina się łodygę. Proces powtarzany jest przez mniej więcej 3 miesiące, aż korzeń uschnie. Z jednej rośliny można pozyskać nawet 2 kg żywicy.
Asafetyda raczej nie nadaje się do samodzielnego jedzenia. Ma cierpki, nieprzyjemny smak. Dopiero po ugotowaniu nadaje potrawie cebulowy posmak. Zapach przyprawy również nie jest miły. Przypomina gnijący czosnek bądź cebulę, a nawet siarkę. Na szczęście po obróbce termicznej znika z potrawy. Konieczne jest przechowywanie asafetydy w pojemniku, ponieważ jej intensywny zapach może wpływać na inne przyprawy i produkty znajdujące się w jej pobliżu.
Asafetyda w kuchni
Czarcie łajno jest przyprawą stosowaną w niewielkich ilościach. W kuchni indyjskiej wykorzystuje się ją przede wszystkim w potrawach wegetariańskich. Stanowi doskonałą alternatywę dla czosnku i cebuli w kastach bramińskiej i Jain, gdzie te produkty są zabronione. Dodanie asafetydy do dań z soczewicy zapobiega wzdęciom. Przysmak indyjski pappadums również przyprawiany jest asafetydą.
Zastosowanie lecznicze asafetydy
Smrodzieniec to nie tylko przyprawa. Może zostać wykorzystany w wielu jednostkach chorobowych, przede wszystkim w terapii wspomagającej leczenie chorób układu oddechowego. Asafetyda zapobiega wzdęciom. W zależności od regionu czy kultury można spotkać się z wykorzystaniem jej jako amuletu chroniącego dzieci przed chorobami, środka odstraszającego zarazki, a także jako substancji działającej uspokajająco i wspomagającej leczenie uzależnień.
