Arbuz to owoc rośliny z rodziny dyniowatych, pochodzącej z południowej Afryki, gdzie do dziś rośnie w warunkach naturalnych. Prawdopodobnie około XII–XIII w. dotarła ona do Europy, gdzie szybko doceniono jej duże i soczyste owoce. Dziś jest uprawiana na skalę przemysłową, przede wszystkim w krajach basenu Morza Śródziemnego i innych regionach o ciepłych klimacie, ponieważ jest rośliną światłolubną, potrzebującą też dużo wody.
Arbuz – kalorie
Miąższ owocu składa się w ponad 90% z wody, dlatego nie tylko skutecznie orzeźwia, ale również jest cenionym składnikiem diety osób odchudzających się lub chcących utrzymać masę ciała na stałym poziomie – 100 g arbuza dostarcza tylko 30 kcal. Ponadto arbuz charakteryzuje się wysokim indeksem glikemicznym (75), dlatego po jego zjedzeniu następuje dość szybki wzrost stężenia glukozy we krwi, czyli tzw. glikemia poposiłkowa. W ostatnim czasie coraz częściej bierze się pod uwagę inny wskaźnik – ładunek glikemiczny, pozwalający określić faktyczny wpływ ilości spożytych węglowodanów na poziom cukru we krwi. W przypadku arbuza wynosi on 4 (120 g owocu dostarcza 4 g węglowodanów), co jest wartością dość niską i bezpieczną dla zdrowia czy figury.
Właściwości arbuza
Właściwości arbuza wynikają przede wszystkim z dużej zawartości likopenu, czyli czerwonego barwnika z rodziny karotenoidów, który ma bardzo pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Przede wszystkim jest bardzo silnym przeciwutleniaczem, potrafiącym skutecznie usuwać z organizmu wolne rodniki tlenowe i chronić komórki przed ich szkodliwym działaniem. Likopen pomaga też regenerować inne cenne antyoksydanty, takie jak luteina czy zeaksantyna.
Barwnik nadający kolor miąższowi arbuza pozytywnie wpływa na układ krążenia (obniża poziom „złego” cholesterolu – LDL) oraz na wygląd skóry (sok z tego owocu działa ściągająco i oczyszczająco, pomaga w leczeniu stanów zapalnych czy zajadów). Likopen jest uznawany za substancję o ochronnym działaniu przeciwnowotworowym, odgrywa szczególną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu prostaty i pomaga obniżyć ryzyko rozwoju nowotworu męskiego gruczołu krokowego. Może też hamować wzrost komórek nowotworowych jelita grubego.
O wartości odżywczej arbuza świadczy duża zawartość cytruliny – organicznego związku chemicznego z grupy aminokwasów, który stymuluje odporność organizmu oraz zwiększa poziom argininy we krwi. Dzięki temu poprawia siłę i wytrzymałość, a także przyspiesza regenerację mięśni po dużym wysiłku, np. treningu sportowym.
Arbuz wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwzakrzepowe. Dzięki dużej zawartości wody owoc działa moczopędnie, a także oczyszcza organizm z toksyn. Jest też skuteczny w leczeniu obrzęków spowodowanych zaburzeniami pracy serca i nerek.
Arbuz jako źródło witamin
Miąższ owocu to przede wszystkim woda, węglowodany i błonnik pokarmowy. Jednak arbuz dostarcza też trochę witamin, przede wszystkim beta-karotenu (witamina A), kwasu foliowego, witaminy C, kwasu pantotenowego i w mniejszym stopniu witamin: B1, B2 i B3 i B6.
Olej z pestek arbuza
Pestki arbuza są często usuwane przed zjedzeniem owocu, tymczasem także one charakteryzują się wieloma właściwościami odżywczymi. Zawierają m.in. cenne aminokwasy: argininę (reguluje pracę serca, obniża ciśnienie, zwiększa zdolność do wysiłku) i tryptofan, wykorzystywany do produkcji ważnych hormonów, serotoniny i melatoniny. Pestki z arbuza dostarczają również sporo potasu, magnezu, cynku czy żelaza, witamin z grupy B i nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza kwasu linolowego.
Dużą popularnością cieszy się olej z pestek arbuza, który jest szczególnie ceniony jako produkt do pielęgnacji skóry, ponieważ intensywnie ją nawilża, ujędrnia i odżywia. Dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów produkt ma właściwości przeciwstarzeniowe. Jest też zalecany do cery trądzikowej, gdyż nie zatyka porów.
Olej z pestek arbuza sprawdza się również w pielęgnacji włosów. Zapobiega ich rozdwajaniu i działa nawilżająco na skórę głowy. Dobrze się wchłania, pomaga usunąć łupież. Dzięki dużej zawartości białka w nasionach składniki aktywne wnikają w głąb włosów, pozostawiając je miękkie i błyszczące.
Arbuz w ciąży
Arbuz jest zalecany kobietom w ciąży, ponieważ dostarcza sporo potrzebnego w tym okresie potasu, zapobiegającego m.in. skurczom. Z kolei witamina C wzmacnia odporność przyszłej mamy, a także ma pozytywny wpływ na rozwój układu nerwowego płodu. Z uwagi na dość wysoką zawartość cukru ze spożywania tego owocu powinny zrezygnować kobiety zmagające się z cukrzycą ciążową.
Arbuz może być jedzony przez kobiety karmiące piersią, tym bardziej że pobudza laktację i poprawia jakość mleka. Przeciwwskazaniem jest ewentualna alergia dziecka na ten produkt, dlatego wprowadzając go do diety, należy obserwować reakcje niemowlaka.
