Angina, czyli ostre zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych, może mieć różną etiologię. Najczęściej wywołana jest przez wirusy, rzadziej bakterie (głównie Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A). Jeśli angina jest wirusowa, określana jest często mianem przeziębienia.
Angina wirusowa – etiologia
U dorosłych około 90% przypadków zapaleń błony śluzowej gardła i migdałków ma etiologię wirusową. Angina najczęściej jest pojęciem używanym w odniesieniu do anginy paciorkowcowej, czyli bakteryjnej, a w przypadku anginy wirusowej częściej używa się pojęcia choroby przeziębieniowej. Czynnik etiologiczny jest zmienny dla wieku. U dzieci na ogół zakażenia wirusowe są wynikiem infekcji ryno- i koronawirusami, wirusem RS (Respiratory syncytial virus), a także wirusami paragrypy. Pozostałe wirusy mogące atakować błonę śluzową gardła to wirus Epsteina-Barr (EBV), który wywołuje mononukleozę zakaźną, wirusy Herpes simplex, Coxsackie czy enterowirusy.
Objawy anginy wirusowej
Główne objawy anginy wirusowej to niedrożność nosa, wyciek wydzieliny (w przypadku wirusowych zakażeń nie jest ona ropna), ponadto kichanie, niewielki ból i dyskomfort w gardle. Choroba ma z reguły charakter samoograniczający się, ostry i ustępuje maksymalnie do 10 dni. Angina wirusowa najczęściej nie przebiega z wysoką gorączką, a jedynie ze stanem podgorączkowym, choć oczywiście niektóre wirusy również mają tendencję do wywoływania gorączki. To, co może odróżniać bakteryjne i wirusowe zapalenie gardła, to przede wszystkim nalot na migdałkach. Powiększone, bolesne, zaczerwienione migdałki świadczą częściej o infekcji wirusowej. Ropny nalot na migdałkach skłania ku rozpoznaniu paciorkowcowego, czyli bakteryjnego, zapalenia gardła.
Niekiedy angina wirusowa u dzieci może przebiegać w sposób bardzo zbliżony do anginy paciorkowcowej. Dotyczy to np. zakażeń adenowirusami. Infekcje wywołane przez te wirusy mają ciężki przebieg kliniczny, częściej występują u małych dzieci. Choroba przebiega z gorączką, zapaleniem gardła i nalotami włóknikowymi na migdałkach. Adenowirusy często wywołują równocześnie zapalenie spojówek.
Ostatecznie już w większości gabinetów lekarza rodzinnego można wykonać nieinwazyjny test antygenowy w kierunku Streptococcus pyogenes, by zróżnicować anginę wirusową od bakteryjnej. Polega on na wykonaniu wymazu z gardła. U dorosłych jest wystarczający do wykluczenia bądź potwierdzenia zakażenia paciorkowcem. U dzieci wymaga potwierdzenia poprzez wykonanie posiewu. U dorosłych częściej niż u dzieci zdarzają się również zakażenia o etiologii Herpes simplex. Wtedy dodatkowo mogą pojawić się owrzodzenia w jamie ustnej.
Angina wirusowa – zakaźność
W zależności od etiologii zarazić się można poprzez bezpośredni kontakt z chorym, drogą kropelkową lub poprzez seks oralny. Czynnikiem predysponującym jest obniżenie odporności. Okres wylęgania anginy wirusowej wynosi średnio 5 dni. Czas zakaźności zależy od etiologii, jednak najczęściej rozpoczyna się już 1. czy 2. dnia od wystąpienia objawów i trwa do nawet 3 tygodni.
Leczenie anginy wirusowej
Należy pamiętać, że wirusy są niewrażliwe na leczenie antybiotykami. Jeśli objawy się nasilają i nie ustępują po kilku dniach, możliwe, że doszło do nadkażenia bakteryjnego i wtedy dopiero zostaje włączone leczenie antybiotykami. W ostatnich latach zwiększył się odsetek osób przyjmujących antybiotyki, mimo że objawy sugerują infekcję wirusową. Jest to duży błąd, ponieważ antybiotyk nie moduluje ani nie skraca przebiegu choroby, a jedynie powoduje wzrost oporności organizmu na antybiotyki i zaburzenia w obrębie naturalnej flory bakteryjnej.
W leczeniu anginy wirusowej należy stosować przede wszystkim leczenie objawowe, w tym dostępne bez recepty leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Można w warunkach domowych płukać gardło gotowymi preparatami aptecznymi zawierającymi substancje odkażające lub domowymi roztworami, np. soli czy wody utlenionej. Nie powinno się pić bardzo gorących napoi, a jedynie letnie. Aby zapobiec powikłaniom zakażenia, powinno się dużo odpoczywać i unikać nadmiernego wysiłku fizycznego.
