Polub nas na Facebooku
Czytasz: Androgeny, czyli męskie hormony płciowe. Kiedy wykonać badanie?
menu
Polub nas na Facebooku

Androgeny, czyli męskie hormony płciowe. Kiedy wykonać badanie?

mięśnie

Fot.: Robert Daly / Getty Images

Androgeny syntetyzowane są w gonadach, nadnerczach i tkankach obwodowych.  skutkuje licznymi powikłaniami klinicznymi. U kobiet – np. męskim owłosieniem, u chłopców – przedwczesnym dojrzewaniem, a u obu płci – nasileniem trądziku.

Androgeny, czyli hormony androgenowe, to hormony płciowe kojarzone przede wszystkim z mężczyznami. Nie można jednak zapominać, że u kobiet również występują w niewielkich ilościach, a ich nieprawidłowy poziom wpływa na tworzenie się np. trądziku czy nadmierny rozwój owłosienia. Androgeny przede wszystkim odpowiadają za wytworzenie się wtórnych męskich cech płciowych, takich jak odpowiednia budowa ciała, głos, zarost. Mają kluczowe znaczenie w kształtowaniu się męskich narządów płciowych.

We krwi można oznaczyć 4 hormony androgenowe, w tym testosteron, DHEA-S (siarczan dehydroepiandrostendionu), DHEA (dehydroepiandrostendion) i AD (androstendion). Za wydzielanie męskich hormonów płciowych odpowiadają przede wszystkim gonady (jądra u mężczyzn i jajniki u kobiet). Jednak nie można zapominać o znacznych ilościach tych hormonów produkowanych również w nadnerczach u obu płci.

Androgeny – charakterystyka

Androgeny to męskie hormony płciowe wydzielane przez jądra, jajniki i nadnercza. Pochodzą również z obwodowej konwersji prekursorów tych hormonów. Najsilniejsze działanie ma dihydrotestosteron i testosteron. U mężczyzn około 20% dihydrotestosteronu i 95% testosteronu pochodzi z jąder. Reszta tych hormonów pochodzi z konwersji obwodowej. U kobiet połowa tych hormonów, jednak w mniejszej ilości, jest produkowana w jajnikach, a połowa obwodowo.

Nadnercza u obu płci produkują DHEA i DHEA-S. Substratem do syntezy androgenów nadnerczowych jest cholesterol. AD powstaje głównie z DHEA i ulega konwersji do testosteronu w tkankach obwodowych, choć testosteron jest również wydzielany bezpośrednio w nadnerczach. Androgeny nadnerczowe wydzielane są w rytmie dobowym (najwyższe stężenie rano) i są zależne od działania przysadkowego hormonu adrenokortykotropowego. Metabolizowane są w wątrobie.

Intensywne wydzielanie androgenów przypada na okres płodowy. Utrzymuje się do kilku tygodni po urodzeniu. Później, przez kilka lat dzieciństwa, androgeny wydzielane są w niewielkich ilościach. Dopiero w okresie okołopokwitaniowym obserwuje się kolejny wzrost. Objawem skoku poziomu androgenów jest rozwój owłosienia pachowego i łonowego. Najwyższe stężenie u obu płci hormony osiągają między 25. a 30. rokiem życia, a później ich stężenia stopniowo się zmniejszają.

Zobacz film: Sposoby na podniesienie poziomu testosteronu. Źródło: 36,6.

Badanie poziomu androgenów

Badanie poziomu androgenów we krwi najczęściej zlecane jest nastolatkom i dorosłym kobietom w przypadku pojawienia się hirsutyzmu, czyli nadmiernego owłosienia w miejscach charakterystycznych dla mężczyzn (okolice brodawek sutkowych, wewnętrzne części ud, twarzy). Kolejnym wskazaniem dla oznaczenia poziomu hormonów androgenowych jest wirylizacja, inaczej maskulinizacja, co oznacza wystąpienie cech charakterystycznych dla dojrzałych mężczyzn. Wirylizacja może być stwierdzona u kobiet, ale również u chłopców jako przedwczesne dojrzewanie. Nieprawidłowy poziom hormonów androgenowych bywa uwarunkowany wieloma stanami chorobowymi i lekami.

Badanie wykonuje się z krwi żylnej. Podobnie jak inne badania biochemiczne krwi, przeprowadza się je na czczo, choć nie jest to konieczne. W przypadku oznaczenia androgenów ważniejsze jest, by na badanie zgłosić się w godzinach porannych. Ponadto kobiety powinny wykonywać badanie nie później niż tydzień przed planowaną miesiączką, a najlepiej pomiędzy 4. a 10. dniem cyklu. Interpretacja wyników badań powinna uwzględniać również przyjmowane leki (np. glikokortykosteroidy czy tabletki antykoncepcyjne), ponieważ mogą one wpłynąć na poziom androgenów w oznaczeniu.

Nadmiar androgenów u kobiet

Zbyt nasilone działanie męskich hormonów płciowych u kobiet wywołuje przede wszystkim hirsutyzm. Nadmiar androgenów u kobiet może być spowodowany chorobami jajników, np. zespołem policystycznych jajników (PCOS), charakteryzującym się hirsutyzmem, otyłością, niepłodnością i zmianami trądzikowymi na skórze. Wzrost androgenów u kobiet może być też efektem ich nadmiernego wydzielania przez nadnercza w przebiegu np. zespołu Cushinga, wrodzonego przerostu nadnerczy czy guza nadnerczy.

Androgeny a trądzik

Trądzik jest bardzo częstą chorobą skóry, charakteryzującą się łojotokiem, obecnością zaskórników, grudek, guzków, torbieli ropnych i innego typu zmian skórnych lokalizujących się głównie na twarzy i plecach, czyli w okolicach łojotokowych. Za powstawanie trądziku uznaje się wiele czynników, w tym zwiększoną produkcję łoju, blokadę ujść gruczołów łojowych, kolonizację bakterii Propionibacterium acnes w ujściach gruczołów. Dużą rolę w powstawaniu zmian trądzikowych odgrywają predyspozycje rodzinne, a także nieodpowiednia dieta (czekolada, ostre przyprawy i tłuszcze). Jednak największe znaczenie mają hormony, a konkretnie androgeny, potęgujące wydzielanie łoju.


Zobacz film: Niski poziom testosteronu u młodych ludzi. Źródło: 36,6.



Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
4
6
Polecamy
Androstendion – badanie i normy.
Co oznacza podwyższony androstendion? 
Androstendion – badanie i normy. Co oznacza podwyższony androstendion?  TVN zdrowie
Wirylizacja – objawy, leczenie i diagnostyka nadmiernej ilości androgenów u kobiet
Wirylizacja – objawy, leczenie i diagnostyka nadmiernej ilości androgenów u kobiet TVN zdrowie
Pierwszorzędowe cechy płciowe – gonady i ich znaczenie dla organizmu
Pierwszorzędowe cechy płciowe – gonady i ich znaczenie dla organizmu Dzień Dobry TVN
Wszystko, co warto wiedzieć o trądziku hormonalnym.
Jaki ma związek z depresją?
Wszystko, co warto wiedzieć o trądziku hormonalnym. Jaki ma związek z depresją? Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty