Aminotransferaza asparaginianowa jest bardzo często oznaczanym enzymem z surowicy krwi. Rzadko jednak jest wykonywana jako pojedyncze badanie, częściej wraz z aminotransferazą alaninową. Nie bez znaczenia w diagnostyce jest stosunek tych dwóch enzymów.
Co to jest aminotransferaza asparaginowa?
Aminotransferaza asparaginianowa (AST), podobnie jak aminotransferaza alaninowa (ALT), kojarzona jest przede wszystkim z funkcją wątroby. Jednak enzym ten znajduje się również w komórkach innych narządów, jak nerki, mięśnie, mózg czy trzustka. Ze względu na to, że występuje wewnątrzkomórkowo, aby wydostał się do krwi, komórka musi zostać uszkodzona. Dlatego też w stanach, kiedy dochodzi do uszkodzenia np. mięśnia sercowego czy komórek wątroby, dochodzi do wzrostu poziomu aminotransferazy asparaginianowej we krwi. Ze względu na to, że obecnie dostępnych jest wiele badań swoistych dla uszkodzenia mięśnia sercowego, odeszło się od oznaczania poziomu aminotransferazy w rozpoznaniu zawału serca. Jest to jednak wskaźnik nadal wykorzystywany w diagnostyce np. chorób wątroby.
Aminotransferaza asparaginowa – normy
U zdrowych osób wykrywane są jedynie śladowe ilości aminotransferazy asparaginianowej. Poziom enzymu oznaczany jest z surowicy krwi. Wyniki dostępne są po kilku godzinach. Osoba powinna zgłosić się na badanie na czczo, czyli około 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku. Przed zleceniem badania ważny jest wywiad lekarski. Jeśli pacjent jest np. po zabiegu kardiochirurgicznym albo urazie, wzrost poziomu aminotransferazy asparaginianowej nie będzie żadnym zaskoczeniem. Norma aminotransferazy asparaginianowej wynosi poniżej 40 IU/l. Jednak do odpowiedniej interpretacji wyniku przydatne są wykonanie badania poziomu aminotransferazy alaninowej i oznaczenie stosunku AST do ALT, czyli poziomu aminotransferazy asparaginianowej do aminotransferazy alaninowej.
Wzrost poziomu aminotransferazy asparaginianowej
Minimalne podwyższenie wartości aminotransferazy asparaginianowej często może nie być związane z uszkodzeniem wątroby ani żadnym poważnym stanem. Jeśli chory nie prezentuje żadnych objawów, badanie po prostu należy powtórzyć po pewnym czasie, ponieważ podwyższony poziom tego enzymu może być związany np. ze zbyt intensywnym wysiłkiem fizycznym. Wzrost poziomu aminotransferazy asparaginianowej, nieprzekraczający pięciokrotnej wartości górnej granicy normy przy stosunku AST do ALT mniejszym niż 1, obserwuje się w przypadku:
- zapalenia wątroby wywołanego przez wirusa Epsteina-Barr (WBV),
- zapalenia wątroby wywołanego przez wirusa cytomegalii (CMV),
- ostre i przewlekłe zapalenie wątroby wywołane przez wirusa zapalenia wątroby (WZW) typu A–E,
- zapalenia wątroby na tle stłuszczeniowej choroby wątroby,
- hemochromatozy,
- uszkodzenia komórek wątrobowych przez leki i toksyny,
- niedoboru alfa-1-antytrypsyny,
- choroby Wilsona,
Taki sam wzrost poziomu aminotransferazy asparaginianowej, jednak przy stosunku AST do ALT powyżej 1, obserwuje się w:
- alkoholowym stłuszczeniu wątroby,
- marskości wątroby,
- procesach hemolizy,
- chorobach mięśni,
- chorobach tarczycy,
- po intensywnym wysiłku fizycznym.
Jeśli poziom aminotransferazy asparaginowej wynosi co najmniej piętnastokrotną wartość górnej granicy normy, bez względu na stosunek AST do ALT bierze się pod uwagę:
- ostre uszkodzenie wątroby przez WZW typu A–E,
- uszkodzenie wątroby przez leki i toksyny,
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
- zakrzepicę żył wątrobowych,
- niedrożność tętnicy wątrobowej,
- ostre niedokrwienie wątroby,
- ostre postłuszczeniowe zapalenie wątroby.
Kiedy wykonywać badanie aminotransferazy asparaginianowej?
Badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej ma znaczenie w przypadku podejrzenia uszkodzenia wątroby, jeśli chory prezentuje objawy wskazujące na to, że doszło do zaburzeń w obrębie tego narządu. Ważne symptomy to:
- żółtaczka,
- bóle w prawym podżebrzu,
- wzdęcia,
- nudności i wymioty,
- kurcze mięśniowe,
- utrata masy ciała,
- osłabienie,
- złe samopoczucie ogólne,
- powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn,
- zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
- krwawienia z nosa i dziąseł.
