Nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu doprowadza do poważnych zaburzeń, które mogą wiązać się ze znacznym niebezpieczeństwem dla zdrowia i życia. chorych. W takim przypadku konieczne jest natychmiastowe działanie lekarzy.
Akromegalia – choroba gigantów
Nadmierny rozwój komórek wiąże się z bardzo poważnymi konsekwencjami. Nadrzędną rolę spełnia przysadka mózgowa – niewielki gruczoł dokrewny położony blisko podstawy mózgu, w okolicy tak zwanego siodła tureckiego. Do jej zadań należy produkcja hormonów, w tym hormonu wzrostu, który odpowiada za rozrost organizmu.
Zwykle proces wzmożonego wzrostu spowalnia w okolicach 20. roku życia, jednak czasami, ze względu na nieprawidłowości związane z przysadką mózgową, w organizmie utrzymuje się wysoki poziom tego hormonu. W takim przypadku dochodzi do akromegalii – niezwykle poważną chorobą, która – wbrew pozorom – nie wiąże się wcale z uzyskaniem olbrzymiej siły i zdrowia. Po zaobserwowaniu pierwszych objawów należy jak najszybciej zwrócić się do lekarza. Pomimo rozwoju medycyny, leczenie akromegalii w późniejszym stadium wiąże się z olbrzymimi trudnościami i może nie przynosić oczekiwanych efektów.
Objawy akromegalii
Objawy akromegalii są łatwo zauważalne i widoczne na pierwszy rzut oka. Choroba jednak rozwija się powoli i właśnie z tego powodu można przeoczyć jej pierwsze symptomy. Najłatwiej zaobserwować ją poprzez rozwój kończyn i tkanek miękkich – chorym rosną stopy i dłonie, muszą często zmieniać obuwie na większe, zauważalnie zmienia się ich fizjonomia. Nos staje się szeroki i gruby, powiększa się szczęka, pojawiają się przerwy między zębami, większy staje się także język. Wiele może powiedzieć oglądanie starych zdjęć – zaniepokoić powinny zmiany rysów twarzy, uwydatnienie żuchwy i łuków brwiowych.
Choroba wiąże się ze wzmożonym odczuwaniem bólu – osoby chore często skarżą się na bóle stawów i kości. Nagły rozrost komórek doprowadza do zaburzeń widzenia. Wkrótce rozpoczynają się problemy z organami wewnętrznymi (w tym z sercem, wątrobą i tarczycą), na które również oddziałuje hormon wzrostu. Chorzy zgłaszają często obfite pocenie, zmienia się ich głos. Deformacji ulega szkielet, może występować także cukrzyca, nadciśnienie i bóle głowy. Kobiety (które według badań chorują znacznie częściej od mężczyzn) mogą przestać miesiączkować, zauważalnie zmniejsza się libido.
Akromegalia – przyczyny i diagnoza
Najczęstszą przyczyną choroby jest gruczolak, ulokowany w obrębie przysadki mózgowej. Zazwyczaj są to makrogruczolaki. Diagnozę opiera się na specjalistycznych badaniach laboratoryjnych oraz obrazowych. Wykonywana jest analiza poziomu IGF-1 (insulinopodobnego czynnika wzrostu), możliwe jest także wykonanie badania dobowego stężenia hormonu wzrostu w surowicy lub testu hamowania wydzielania hormonu wzrostu po podaniu glukozy. Następnie należy przeprowadzić rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografię komputerową (TK) przysadki mózgowej w celu ustalenia lokalizacji i wielkości guza. Akromegalia nie jest stwierdzana zbyt często – szacuje się, że na milion urodzeń rodzi się zaledwie 3-4 chorych, a w wielu przypadkach objawy pojawiają się dopiero w piątej dekadzie życia.
Leczenie akromegalii
Leczenie opiera się na usunięciu guza przysadki mózgowej. Główne sposoby leczenia obejmują terapię chirurgiczną, radioterapię lub farmakoterapię. Kluczem do wygranej z chorobą jest postawienie diagnozy odpowiednio wcześnie – im mniejszy jest guz, tym większa szansa na jego usunięcie. Niestety, często pomiędzy pojawieniem się choroby a rozpoczęciem leczenia mija kilka lat. W takim wypadku radykalnie zmniejszają się szansę na pozytywne zakończenie terapii.
Jak żyć z akromegalią?
Wiele osób skazanych jest na długoletnie życie z akromegalią, a zmiany, których choroba dokonała w organizmie, są często nieodwracalne. Na całym świecie, w tym w Polsce, działają stowarzyszenia osób chorych i ich bliskich. Rozwój medycyny sprawia, że walka z akromegalią jest coraz bardziej efektywna. Zwiększa się dostęp do wykwalifikowanych specjalistów i ośrodków, które potrafią przeprowadzać specjalistyczne leczenie operacyjne, przedoperacyjne i farmakologiczne.
W przypadku osiągnięcia pełnego wyleczenia możliwe jest także przeprowadzenie operacji plastycznych, które pomogą zredukować powstałe zmiany w wyglądzie. W jaki sposób bronić się przed akromegalią? Najważniejsza, jak zwykle, okaże się obserwacja organizmu i regularne wizyty u specjalistów. Zwykle stomatolodzy i laryngolodzy jako pierwsi mogą zaobserwować rozwój objawów – to właśnie rozrost szczęki, rozsuwanie się zębów i powiększanie zatok nosowych powinno wzbudzić niepokój. Należy pamiętać o tym, że wczesna diagnoza znacznie zwiększa szanse na pełne wyzdrowienie.
